Multi-uitstoters. Ja, vliegtuigen stoten al vliegend massa’s CO2 uit, maar dat blijkt niet eens hun grootste klimaatprobleem te zijn. Ze stoten nog meer schadelijks uit: stikstofoxiden, roetdeeltjes, waterdamp, zwavelaerosolen. Minder goed meetbaar dan CO2, dus minder in het oog springend. Maar dit viertal blijkt bij elkaar bijna twee keer zoveel bij te dragen aan klimaatverandering als CO2. (De bijdrage van de luchtvaart aan de totale CO2-uitstoot door mensen wordt geschat op 2,4 procent.) 

Dat komt naar voren in een nieuwe studie van EASA, de Europese organisatie voor luchtvaartveiligheid. In 2008 was er voor het laatst gekeken naar de ‘non-CO2 effecten’ van vliegen. Nu heeft EASA er in opdracht van de Europese Commissie opnieuw onderzoek naar gedaan, en stelt ook gelijk maar maatregelen voor om de vervuiling te verminderen.

• Een heffing op de uitstoot van stikstofoxiden (wat geen broeikasgas is, maar kan worden omgezet in het broeikasgas ozon);
• Verplicht gebruik van schonere brandstof, waardoor minder roetdeeltjes in de lucht belanden;
• Een verbod om over ‘klimaatgevoelige gebieden’ met veel ijs te vliegen, om wolkvorming door waterdamp – wolken kaatsen de door de aarde uitgestraalde warmte terug – te voorkomen.

Intussen maakt de luchtvaart zich kwaad over heel andere dingen, zoals de Nederlandse vliegtaks van 7,45 euro per vertrekkende passagier. Op 1 januari gaat-ie in. Tot ontsteltenis van de vliegwereld. De coronacrisis! De wereldwijde luchtvaartclub IATA is „extremely surprised and disappointed” over het plan, schreven ze aan staatssecretaris Hans Vijlbrief (D66), die de taks invoert. „Ik vind het een rare brief, uit een andere tijd”, zegt hij vandaag in een interview met NRC. „We hebben het over zeven en een halve euro, dat is geen killerheffing.”

Tegen de vliegtaks – Nederland voert ’m als achtste land ter wereld in – is hard gelobbyd. En met succes. Twee weken geleden zijn vrachtvluchten uitgezonderd van de belasting. Waardoor het bedrag voor gewone burgers van 7 euro naar 7,45 ging. Overstappende passagiers hoeven ook niets te betalen. Als het aan Vijlbrief lag, was het bedrag hoger geweest, zegt hij. Je zou denken dat hij er als staatssecretaris over gaat, maar: „Het ligt niet alleen aan mij. Het gaat er ook om wat politiek haalbaar is.”

Liedje voor de lunch: Fly me to the moon – Frank Sinatra

Nog meer uitstoot. Eén kalkoenboer op de Veluwe veroorzaakt meer stikstofneerslag in de natuur dan alle automobilisten bij elkaar besparen door overdag niet harder te rijden dan honderd kilometer per uur. Dit opmerkelijke feit komt naar voren uit berekeningen van Investico, platform voor onderzoeksjournalistiek. Deze kalkoenboer staat voor iets groters: een groep van enkele tientallen ‘piekbelasters’ in de landbouw rond beschermde natuurgbieden veroorzaken een enorme uitstoot – waardoor woning- en wegenbouwprojecten stilliggen.

Stikstof. Minster Carola Schouten (ChristenUnie) dacht dat ze minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit werd, in de praktijk is ze vooral ‘chef stikstof’, schrijft politiek redacteur Rik Rutten vandaag in dit profiel. Boerendochter Schouten hoopte landbouw en natuur juist te verénigen. Grote ambities, moeizame realisatie – het is een terugkerend patroon in haar ministerschap. 

Stoute bank, brave bank. Oeps, dat was even schrikken. De Nederlandse banken hebben samen voor 76 miljard euro aan slechte leningen op hun balansen staan. Dat is 4 procent van het totale bedrag van 1.900 miljard euro aan leningen – daarmee procentueel gezien meer dan in ‘annus horribilis’ 2014 (toen was het 3,3 procent).

Toch is er geen directe reden voor paniek, zei DNB-directeur Frank Elderson gisteren. Anders dan toen zijn de buffers van de banken nu veel hoger. Daarbij zal maar een klein deel van de 76 miljard daadwerkelijk niet worden terugbetaald, zo leert de ervaring. De banken staan er wat dat betreft dus goed voor. Scheidend ECB-vicepresident Yves Mersch (hij wordt volgende maand opgevolgd door Elderson) durfde dan ook voorzichtig te suggereren dat banken wellicht weer dividend mogen gaan uitkeren volgend jaar, mits hun balansen zo gezond blijven als ze nu zijn.

Data in de polder. Microsoft is alvast begonnen. Het Amerikaanse techbedrijf is van start gegaan met de nieuwbouw van een groot datacenter in de kop van Noord-Holland, zonder dat de benodigde vergunningen in orde zijn, schrijven collega’s Carola Houtekamer en Merijn Rengers vandaag. Het plan van het lokale bestuur om maar liefst vijf nieuwe datacentra naar Hollands Kroon te halen zorgt voor felle strijd in deze gemeente.

Raadslid Lars Ruiter, die vanwege zijn kritiek uit de VVD-fractie werd gezet: „Het is net alsof niet de gemeenteraad over de toekomst van dit gebied gaat, maar Microsoft.” Er staan al twee grote datacenters in het gebied, van Google en van Microsoft. Die laatste slurpt in z’n eentje de helft van de stroom op van het nieuwe Prinses Ariane Windpark in de Wieringermeerpolder – het grootste van Nederland.

• Van gastarbeider naar gastondernemer: in Duitsland zijn voormalige vluchtelingen  een stuk ondernemender dan de Duitsers zelf (via The Economist)
• Ex-Fed-baas Janet Yellen krijgt een sleutelrol in de regering van Joe Biden. Wat kunnen we van haar verwachten? (via NYT)
• Woningcorporaties zijn nog niet van Vestia af: ze moeten opnieuw bijspringen om te helpen (via NRC)
• De Italiaanse olijfoogst is ingestort door de xylella fastidiosa-bacterie, maar in Salento zijn nu op de vernietigde velden voor het eerst nieuwe olijven geoogst (via FD)
• Cirque du Soleil, in handen van nieuwe eigenaren, komt terug. De rentree vindt plaats in Las Vegas (via Bloomberg)

Bedankt voor het lezen! Tot morgen.