| Aan het eind van een jaar maken we vaak de balans op, soms bladerend door je agenda, vaker in je hoofd of in gesprek met anderen. Wat was het voor mezelf voor een jaar? En wat is het fijn als je kan terugblikken op mooie gebeurtenissen, kleine of grote stappen die je hebt weten te zetten, of dat er gewoonweg niet zo veel veranderd is, maar het is goed zo.
En, wat is het moeilijk als je een heel andere balans moet opmaken. Die van veranderingen die gaan over verlies en gemis, en misschien wel afscheid van een verwachting die je zo hebt. Zo’n maand vol van lichtjes en kerstmuziek kunnen er dan flink inhakken. Het kan je nog kwetsbaarder maken dan in al die maanden daarvoor waar iedereen gewoon maar zijn gang ging.
Daarover meer in dit december-artikel. Vriendelijke groet, Hilda Lemaire | Artikel: Verdriet over dingen die niet lukken. |
Elize vertelt me erover: “De kerstkaarten of mondelinge wensen stromen al weer binnen. Vrolijk kerstfeest en een gelukkig nieuwjaar. Ja, ik snap dat natuurlijk wel, maar het liefst kukel ik ze allemaal direct de prullenbak in. Het is een takke-jaar geweest en het belooft voorlopig ook niet beter te worden.”
Verwoed poetst ze haar tranen weg, een strijdbaar koppie kijkt me aan en ze vervolgt: “Wat ik hier kom doen, weet ik ook niet precies, want jij kan natuurlijk ook niks aan mijn situatie veranderen. Het is mijn lijf. En …..”
Elize valt stil, veel tranen zonder gesnik, zo van dat intense verdriet.
Hoewel ik haar verhaal nog niet ken, kan ik de reikwijdte van haar verdriet begrijpen. Het is veel. En dat zeg ik ook. Ze knikt, ja.
Elize vertelt over de meerdere miskramen die ze nu heeft gehad. De arts heeft gezegd dat ze nu op haar 37e echt nog wel zwanger kan raken, maar ze vraagt het zich af. “Alles gaat mis, op werk krijg ik mijn dingen ook niet af, en hoewel mijn directeur echt superlief is, voel ik me aan alle kanten falen. Voor mijn ouders vind ik het ook zo naar dat ze nog geen kleinkind hebben. Naar hen toe houd ik de moed erin. Maak jullie geen zorgen, komt wel goed. Maar met mijn partner gaat het ook niet echt lekker.”
Aan het eind van ons eerste gesprek zegt ze een beetje verbaasd dat het toch wel fijn is om zo eens dingen hardop uit te spreken. “Ik had gedacht dat ik mezelf dan nog meer de put in zou praten, maar op één of andere manier geeft het lucht.”
Dat is natuurlijk de bedoeling.
*Situaties komen overeen met mijn praktijk, maar namen en concrete ervaringen vanzelfsprekend nooit. We zijn inmiddels een paar gesprekken verder. Elize maakt ruimte voor haar verdriet, onderzoekt het eigenlijk. Want in verdriet zit zoveel. Ik noem er drie facetten van: De hoop die je hebt, die je ook op de been houdt en tegelijkertijd zo verwoestend kan zijn als blijkt dat iets toch weer niet lukt. Bij Elize is het de kinderwens. Bij jou kan het misschien de gewenste relatie zijn, de verloren dierbare of eindelijk de woonruimte om ogenschijnlijk iets heel banaals te noemen. Maar een fijn thuis is zoveel waard. De twijfel is een ander facet. Twijfelen aan jezelf, aan je kunnen, twijfelen of je het allemaal wel goed hebt gedaan. Waarom is iemand bij me weg gegaan? Waarom werd ik ziek? Waarom dit geliefde kind niet meer in leven? Wat had ik anders kunnen doen? Mogen twijfelen, vaak is er geen ruimte voor. Wuiven anderen het weg; natuurlijk kon je er niks aan doen! En daarmee wordt een stukje van jezelf weg gewoven. Niet fijn. Twijfel heeft te maken met heroverwegen en helpt om misschien nieuwe wegen in te slaan. Daarmee kom ik bij een derde facet van verdriet. Als verdriet mag stromen, ontstaat er beweging. In je diepste verdriet kom je bij bodems van putten waar je je ook weer op kan afzetten.
Gestold verdriet maakt een mens (ogenschijnlijk) hard en cynisch, onbenaderbaar. Het is nog steeds de vraag of Elize en haar man ouders zullen worden. Dat is onveranderd. Wat anders gaat, is hoe zij er nu in staat. Kwetsbaarder en daardoor steviger. Belangrijke mensen om hen heen weten hoe het voor hen is. Ze praten er samen beter over, ook over een toekomst misschien zonder kinderen. Grote vragen als ‘wie willen wij zijn voor de mensen om ons heen’ komen soms langs. Ze zijn in beweging.
Ik kreeg daarover onlangs een gedicht over toegestuurd, van Uus Knops (een vlaamse):
“Hier start je strandwandeling.
Je wandeling langs de zee waar verdriet en pijn als golven komen en gaan.
Bij een strandwandeling zijn er momenten om stil te staan en te staren
naar de oneindigheid van de zee.
Maar net zoals je dreigt weg te zakken als je lang stilstaat op het
zand aan de vloedlijn, zo ook moet je bij rouw niet te lang stilstaan,
op tijd weer in beweging komen.
Bewegen om niet overspoeld te worden.
Nu eens in gezelschap, dan weer alleen.
Met zout op de lippen.
Van het opspattend water, of van zilte tranen.”
Ik geloof dat ik het haast elk jaar schrijf rond de kerst en ik doe het nu weer. Met kerst kunnen we denken aan een kindeke wat ooit geboren werd. Met kerst denk ik aan kindekes die in onszelf geboren kunnen worden. Iets in onszelf kan (opnieuw) tot leven komen, wat licht geeft als de lichtjes in de bomen of de kaars op tafel.
En dat wens ik je.
Tot in het nieuwe jaar!
Vriendelijke groet, Hilda Lemaire NB: De boekjes-sale heeft tot nu toe €250,- opgebracht. Ik wacht nog een weekje en dan stort ik het bedrag op deze organisatie. Het zijn chauffeurs van de bloemenveiling in Aalsmeer die altijd al handel dreven met Oekraïne en dus vertrouwd met de route. Ze rijden onverminderd door, soms met bloemen, vaker met generatoren en andere hoognodige spullen tegen de kou. Het blijft nog wel een tijdje koud, dus de sale gaat door. In de periode tussen kerst en 6 januari verzend ik geen boekjes, maar je kunt ze natuurlijk wel bestellen! Dan ontvang je ze in de week van 9 januari. Hilda Lemaire06 242 13 059  Ken je anderen voor wie dit artikel interessant kan zijn? Mail hem gerust door, graag zelfs. Copyright © Hilda Lemaire. Alle rechten voorbehouden. Artikelen of delen hieruit mogen elders gepubliceerd worden, maar alleen op o.v.v. het copyright en de naam van de website. |
|
