De afgelopen weken zijn er weer eens de (web)winkels ingedoken op zoek naar verpakkingen met daarop verboden bekende kinderidolen. Helaas hebben we niet lang hoeven zoeken! IJsjes, snoep en drankjes met daarop bekende animatie- en tekenfilmfiguren worden ongestraft verkocht door Amazon, Bol.com, Dekamarkt, Dirk, Jamin, Spar en Vomar.

We hebben meteen een karrenvracht aan klachten ingediend bij de Reclame Code Commissie. Het reclame-orgaan moet zich nu over al die gevallen gaan buigen. Maar eigenlijk is het te triest voor woorden dat het zo dweilen met de kraan open is...

Winkelbeeld bij Jamin met verboden en verdachte producten

Niets mis met een snoepje of een ijsje op z’n tijd vinden de meesten van ons. Wij ook! Maar de reclameregels die we Nederland hebben, zouden toch in het teken moeten staan om de gezondheid van kinderen te beschermen tegen marketingpraktijken die bijdragen aan ongezonde eetgewoonten?

Dat we in een paar weken tijd tientallen overtredingen tegenkomen op ongezonde voedingsmiddelen is voor ons het teken dat voedselfabrikanten, webshops en supermarkten de regels ongestraft aan hun laars lappen! Wat wij slechts in korte tijd hebben kunnen vinden, is mogelijk maar het topje van de ijsberg...  

We hebben vorige week elf klachten ingediend, waarbij in totaal 33 producten zijn betrokken van tien fabrikanten en distributeurs. Maar liefst negen keer kwamen we Paw Patrol tegen. Daarna zes keer de Minions en drie keer was het Spongebob Squarepants. De meeste overtredingen zagen we bij Jamin. Daar kwamen we in één vestiging 15 verpakkingen met kinderidolen tegen. 

Snoepdispenser van PEZ en lolliehouders van Bib Holland (rechts)

Kort voor Pasen gingen Action, Amazon.nl, Bol.com en Lidl (ook) in de fout. Toen met chocolade-verrassingseieren en Paas-snoepjes waarop Paw Patrol, Minions, LOL Surprise! en Baby Shark op de verpakking stonden. Wij hadden de klachten al in maart ingediend en vroegen de commissie om een snelle afhandeling. Het mocht niet baten. De voorzitter van de Reclame Code Commissie oordeelde pas medio juni dat alle betrokken bedrijven in strijd handelden met de reclamecode. 

Zo'n lange periode om een klacht af te handelen maakt dat sommige winkels hun producten willens en wetens hebben kunnen blijven verkopen. Als een uitspraak pas na drie maanden volgt, dan hebben bedrijven hun omzet allang veiliggesteld. Zeker in het geval van tijdelijke producten.

Kinderen worden sterk beïnvloed door hun idolen. Deze beïnvloeding heeft ook invloed op hun keuzes met betrekking tot voedingsmiddelen. Het plaatsen van zogenaamde licenced media characters op voedingsmiddelen mag volgens de Nederlandse reclamecode voor voedingsmiddelen al niet meer sinds juli 2020. Door bekende kinderidolen te gebruiken op voedselverpakkingen, wordt het verlangen naar deze producten versterkt. Dit kan leiden tot overmatige consumptie van ongezonde voeding met hoge suiker-, zout- en vetgehaltes.

De manier waarop we in Nederland momenteel het omgaan met kindermarketing hebben geregeld is via zelfregulering. Bedrijven weten dat er amper consequenties zijn. De pakkans is klein en de strafmaat is lachwekkend te noemen. Als een overtreding al aan het licht komt, dan is een ‘aanbeveling’ of een ‘vrijblijvend advies om niet langer op deze manier te adverteren’ de enige straf die de Reclame Code Commissie kan opleggen.

Naast de pakkans en strafmaat is volgens ons een groot nadeel van het huidige zelfreguleringsysteem dat de klachten fabrikant voor fabrikant en product voor product moeten worden ingediend. De uitspraak over één overtreding, geldt niet direct voor anderen. Zo zijn de webshops Bol en Amazon na de klachten tijdens Pasen in juli opnieuw in de fout gegaan en verkopen ze nu doodleuk andere voedingsmiddelen met daarop bekende kinderidolen. De chocolade verrassingseieren die rond Pasen bij Lidl en Action door ons werden gevonden en door de Reclame Code Commissie als in strijd met de regels bevonden, liggen deze zomer 'gewoon' in de winkel bij Jamin.

Vorig jaar is uit onderzoek dat we lieten uitvoeren door Panteia nog gebleken dat consumenten in Nederland onvoldoende worden beschermd tegen de negatieve invloed van reclames voor (ongezonde) voedingsmiddelen. Het rapport ‘Regulering van reclame voor voedingsmiddelen’ concludeert dat door de scheve verhoudingen binnen de Stichting Reclame Code de belangen van de industrie zwaarder wegen dan die van de consument.

We eisen al langer dat er in plaats van zelfregulering een wet komt die kindermarketing voor ongezonde voedselproducten tot 18 jaar verbied. Als blijkt dat dit soort massale overtredingen met kinderidolen geen consequenties hebben, dan is het hoog tijd voor een wettelijk verbod waarop gehandhaafd kan worden.

P.S.: Foodwatch zet zich met campagnes en acties in om onze voedselomgeving gezonder te maken. Iedereen, ook de allerjongste consumenten, heeft namelijk recht op veilig, eerlijk en gezond voedsel! Ons werk (extra) steunen? Dat kan hier. We zijn je ontzettend dankbaar!