De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) mag niet in een rapport positief advies uitbrengen over een suikertaks. Dit veto heeft de regering Trump afgelopen week uitgesproken, tot grote vreugde van Coca-Cola & Co.. Er lijkt een strijd losgebarsten binnen de WHO tussen progressieve wetenschappers die een actief gezond voedselbeleid willen, zoals een suikertaks, en de lobby van de grote voedselmultinationals die zo min mogelijk beperkingen opgelegd willen krijgen.

Van de 26 leden van het WHO-panel dat advies moest uitbrengen om de groeiende problemen wereldwijd met ziektes als diabetes en hartziekten tegen te gaan, waren 25 voor een suikertaks. De stemming was niet openbaar. De Amerikaanse afgevaardigde liet echter na de stemming de media weten de tegenstemmer te zijn geweest. Het advies voor een suikertaks verdween hierdoor uit het rapport.

Dit is opmerkelijk, omdat de suikertaks al een lange voorgeschiedenis heeft bij de WHO. Juist zij waren het die klip en klaar opriepen tot een suikertaks drie jaar geleden. Sterker, toen al werd gewaarschuwd voor de lobby van de voedingsindustrie:

“… het is belangrijk om proactief op te treden tegen de argumenten en inspanningen van de industrie om zich te verzetten tegen de ontwikkeling en uitvoering van belastingmaatregelen of de effecten ervan af te zwakken.”

Het was niet de eerste keer dat de Wereldgezondheidsorganisatie waarschuwde voor de ongezonde invloed van de voedingsmultinationals. Margaret Chan, de voormalige directeur generaal van de WHO, gaf al in 2013 in niet mis te verstane bewoordingen aan:

“Het is geen enkel land gelukt om de obesitasepidemie in alle leeftijdsgroepen tot stilstand te brengen. Dit ligt niet aan een gebrek aan individuele wilskracht. Dit ligt aan een gebrek aan politieke wil, om het gevecht met de voedselindustrie aan te gaan.”

En terecht want uit gelekte memo’s bleek al eerder dat Coca-Cola & Co het tegenhouden van een suikertaks een grote prioriteit geeft en intern bewoordingen gebruikt als ‘fight back’. Dat doet ze onder andere door wetenschappers te betalen die de ongezondheid van suiker bagatelliseren, tientallen miljoenen te stoppen in reclamecampagnes om plaatselijk de invoering van een suikertaks tegen te houden, gezondheidsorganisaties te financieren in de kennelijke hoop hen te beïnvloeden en zelfs diëtisten achter de schermen te betalen die vervolgens zich mengen in de publieke discussie over de suikertaks.

En ook in ons kleine landje staan we regelmatig versteld zoals bijvoorbeeld twee jaar geleden toen premier Rutte bij de opening van een Coca-Cola fabriek kwam opdraven op het pr-feestje van de ongezonde gigant en vervolgens een speech hield over het belang van Coca-Cola voor Nederland, welke rechtstreeks overgenomen blijkt te zijn uit de folders van de frisdrankgigant.

Agressieve lobby van Coca-Cola & Co, dat zijn we dus ondertussen wel gewend. Toch kwam het veto van de Amerikanen onverwachts. Juist diverse Amerikaanse staten hebben namelijk met succes een suikertaks ingevoerd: de taks deed de consumptie van de ongezonde frisdranken fors dalen. Dit zijn over het algemeen progressieve staten, waar de Republikeinse partij van Trump het niet voor het zeggen heeft. Toch had het succes wel een kentering kunnen zijn in het denken in Amerika over de suikertaks, ook omdat in vele andere landen de suikertaks al boven verwachting leidde tot een enorme daling in consumptie van ongezonde dranken en steun onder de bevolking toeneemt.

Van de andere kant zag je in deze staten al een megalobby op gang komen: voedselmultinationals staken tientallen miljoenen in een anti-lobby om de door gezondheidsprofessionals voorgestelde suikertaks van tafel te krijgen. Dit kon echter de invoering van de suikertaks in diverse staten niet voorkomen dankzij krachtige samenwerking tussen consumentenorganisaties en wetenschappers. Nu lijkt het dat de voedingsindustrie haar aandacht in Amerika heeft verlegd van de staten naar federale de regering van Trump, met succes.

Een Amerikaans veto tegen een advies voor een suikertaks dat de steun heeft van de 25 andere afgevaardigden, is diplomatiek ‘de nucleaire optie’. De Wereldgezondheidsorganisatie reageerde dan ook direct en in felle bewoordingen. De directeur generaal Tedros Adhanom Ghebreyesus gaf gelijk in niet mis te verstane bewoordingen aan:

“Laat ik er geen doekjes om winden: de WHO staat volledig achter een frisdranktaks. Suikerhoudende dranken dragen bij tot de wereldwijde toename van niet-overdraagbare ziekten. Het belasten van suikerhoudende dranken is een effectieve manier om de suikerconsumptie te verminderen en het risico op diabetes & obesitas te verminderen.”

Ook in het rapport zelf wordt weinig diplomatiek verwoord wat zich achter de schermen afspeelde:

“Sommige aanbevelingen, zoals het terugdringing van het suikerverbruik door een effectieve belastingheffing op suiker gezoete dranken … konden niet in dit verslag worden opgenomen, ondanks brede steun van veel Commissarissen.”

Dit alles sterkt ons des temeer dat we onze campagne voor een suikertaks met extra kracht  moeten voortzetten. Onze eis om de opbrengst van de suikertaks te laten terugvloeien in verlaging van ieders maandelijkse zorgpremie en de aanvulling om de taks ook te laten gelden voor zoetstoffen, zouden Nederland echt als voorloper op de kaart kunnen zetten. foodwatch wil een totaalpakket om gezonde voeding makkelijker te maken. Dus het ontmoedigen van ongezond eten, hand in hand met het aanmoedigen van gezond eten door bijvoorbeeld groente en fruit btw-vrij te maken.

Juist nu onze verantwoordelijke staatssecretaris Blokhuis vorige week al weer aangaf een suikertaks niet uit te sluiten, en diverse adviesorganen een actief voedselbeleid bepleiten en constateren dat zelfregulering van de voedingsindustrie faalt, lijkt de tijd rijp.

P.S. Jouw steun als foodwatcher helpt ons financieel in de strijd tegen de voedingsmultinationals. Maar als donateur telt je stem ook mee in het groeiende koor van onze achterban. Hoe groter we zijn, hoe meer druk we kunnen uitoefenen op politici en bedrijven. Help ons die krachtige vuist te maken. Meld je nu aan als donateur! Bedankt!