NRC

U WAS ER ZELF BIJ: Alle hoop van de tegenstanders van Mark Rutte (VVD) is erop gevestigd: de verkiezingsdebatten. En het gaat beginnen: vanmiddag is het lijsttrekkersdebat op Radio 1, zondag het eerste tv-debat op RTL. Daarbij zal het ‘alle ballen op Rutte worden’, daar sorteren praktisch alle partijen op voor. Volgens PVV-leider Geert Wilders heeft Rutte er in tien jaar tijd „een enorme puinhoop van gemaakt”, Jesse Klaver van GroenLinks vindt dat Rutte „Nederland maatschappelijk ziek heeft gemaakt” en CDA-lijsttrekker Wopke Hoekstra heeft het over „de gebroken beloftes” van Rutte. Maar alle partijen hebben één groot probleem, stelt NRC-redacteur Philip de Witt Wijnen: ze hebben allemaal met Rutte samengewerkt. Rutte heeft aan één weerwoord genoeg als hij tijdens de debatten wordt aangevallen: „U was er zelf bij.”

RUTTE vs. BAUDET vs. MARIJNISSEN: Het Radio 1-debat begint vanmiddag om 17.00 uur. Dan gaan dertien lijsttrekkers met elkaar in debat in groepjes van drie. Rutte, bijvoorbeeld, trapt af tegen Thierry Baudet (FVD) en Lilian Marijnissen (SP) over het thema vertrouwen in de overheid. Bekijk hier het hele overzicht. Zondag doen alleen VVD, PVV, CDA, D66, GroenLinks en SP mee aan het ‘premiersdebat’ - die selectie is gemaakt op basis van het huidige aantal zetels en het aantal zetels in de peilingen. Daardoor valt bijvoorbeeld PvdA af. NRC volgt beide debatten via een liveblog op de site.

INCIDENTENREGELREFLEX: Het bekendste voorbeeld is de toeslagenaffaire, waarbij duizenden burgers onterecht als fraudeurs werden aangemerkt. Dat waren niet de enige mensen die in de malaise kwamen door problemen bij de overheid, blijkt uit onderzoek van de commissie-Bosman, die gisteren een rapport over uitvoeringsorganisaties presenteerde. Een paar van de conclusies:

Naar schatting komt maar liefst 20 procent van de burgers „klem te zitten” door problemen bij uitvoeringsorganisaties, sommigen zelfs „heel ernstig”. Denk naast het toeslagenschandaal ook aan problemen bij het UWV of CBR.
Er wordt steeds meer verwacht van uitvoeringsorganisaties: efficiënt werken, én de menselijke maat hanteren, én streng optreden tegen fraudeurs, terwijl politieke sturing ontbreekt.
Er zou sprake zijn van een ‘incidentenregelreflex’: pers én politiek focussen te veel op incidenten. Daarnaast bereiken problemen pas de ambtelijke top als een minister in de knel komt.
Op elk incident volgen hardere maatregelen en complexere wetgeving, die ertoe leiden dat uitvoeringsorganisaties nog geslotener worden over de problemen die spelen.
De overheid houdt te weinig rekening met burgers die niet alle regels na kúnnen leven, door sociaal-economische problemen of door een laag IQ.

INGEWIKKELD WEEKJE: De coronamaatregelen lijken een steeds groter probleem te worden voor het kabinet. De naleving is nog hoog, blijkt uit onderzoek van de gedragsunit van het RIVM, maar het draagvlak is gekelderd. Een meerderheid van de Kamer wil dat het kabinet bekijkt of verder kan worden versoepeld: ook de terrassen moeten open, staat in een aangenomen motie. Maar de huidige situatie biedt eigenlijk geen mogelijkheden voor verdere versoepelingen, meldde Jaap van Dissel van het RIVM woensdag nog in de Kamer. Verschillende horecazaken dreigen op eigen houtje het terras open te gooien, het kabinet wil daar niet aan. „Het wordt een ingewikkeld weekje”, vat een Haagse bron van het AD de situatie samen.

SLOGANRECENSIE: De posters zijn al op veel plekken geplakt en de eerste folders vallen door de brievenbus. Praktisch altijd staan daar slogans op: hoe goed zijn die? In de podcast Nieuwe Vrije Eeuw bespreken campaigners en VVD’ers Mark Thiessen en Tom De Bruyne enkele. Neem „En nu doorpakken”, van het CDA. „Ik snap daar helemaal niks van”, zegt Thiessen. „Mensen zijn ziek, mensen zijn bang, ze zitten thuis, kunnen niet naar buiten, kunnen hun vrienden niet zien. En dan komt Wopke Hoekstra en die komt naast je staan en schreeuwt: ‘En nu doorpakken!’ Dat is het laatste wat mensen willen.” Ook D66 slaat de plank mis, stelt De Bruyne: „Tijd voor nieuw leiderschap”, is de slogan van Sigrid Kaag. „Hoe truttig kan het klinken? Er moet meer fighting spirit in, je moet denken: laat niet over je heen lopen, Sigrid. Je moet voelen: dit is wat er gebeurt als mannen te maken krijgen met sterke vrouwen.”

CAMPAGNEWATCH: En nog even de belangrijkste ontwikkelingen van de laatste campagnedag:

Inmiddels beginnen steeds meer nieuwe partijen in de peilingen op te duiken. Ja21, de afsplitsing van FVD, staat in praktisch alle peilingen op zeker een zetel en ook Volt staat nu bij I&O, Maurice de Hond en Kantar op een zetel.
Ondertussen is een kleine Twitter-vete ontstaan tussen Farid Azarkan (Denk) en Nieuwsuur. De lijsttrekker zegde woensdag af bij het tv-programma, dat met alle lijsttrekkers spreekt. Naar eigen zeggen op doktersadvies. Hij is er dankzij „de kippensoepen van mijn vader” weer bovenop, maar weigert in te gaan op een nieuwe uitnodiging van Nieuwsuur. Hij zei zelf bij de NOS dat het wel nog de bedoeling is om bij Nieuwsuur aan te schuiven.
Bereid je maandag voor op partijen die zichzelf op de borst kloppen: dan verschijnen de doorrekeningen van de verkiezingsprogramma’s door de planbureaus en niemand wil slecht uit de bus komen. NRC-redacteuren Marike Stellinga en Erik van der Walle maakten een leeswijzer: hoe moet je die cijfers lezen?