LASTIG: De vierjaarlijkse berekening van de macro-economische effecten van de verkiezingsprogramma’s, Keuzes in Kaart, is daar. Van de 37 partijen die meedoen aan de verkiezingen, lieten er tien hun programma op macro-economische effecten doorrekenen (gisteren schreef ik dat van de in de Kamer vertegenwoordigde partijen alleen de PVV haar plannen niet heeft laten toetsen, maar ook Partij voor de Dieren en Forum voor Democratie zagen daar van af). Nagenoeg alle partijen willen de komende kabinetsperiode hogere overheidsuitgaven om zo de economie te stimuleren. Deze heeft door de coronacrisis een flinke knauw gekregen. De hogere uitgaven zijn vooral voor de zorg en het onderwijs bedoeld. En waar bedrijven met hogere lasten te maken krijgen (ook de VVD is om), kan de burger zijn koopkracht licht zien verbeteren. In ruil daarvoor zullen de jongeren van nu op de langere termijn met hogere financiële lasten worden geconfronteerd. 

Meerwaarde: Maar het CPB waarschuwt dat het beeld dat geschetst wordt „per definitie incompleet’’ is. De doorrekening neemt de effecten van investeringen in onderwijs en kennis onvoldoende mee. Toch is er een meerwaarde, zegt het CPB. ”Het gaat om de vergelijking tussen partijen’’ en de vraag hoeveel zij overhebben voor defensie, onderwijs, lastenverlichting en zorg. Kortom, partijen moeten hun plannen concretiseren. Collega’s Marike Stellinga en Philip de Witt Wijnen brengen de plannen van de partijen nauwgezet in kaart.

Tekort: Ook het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) kwam gisteren met een doorrekening van de verkiezingsprogramma’s. Hier gaat het om de effecten van de plannen op milieu en klimaat. Aan die toets deden slechts zes partijen mee. Het beleid van GroenLinks en D66 leidt tot de meeste reductie van broeikasgassen, met respectievelijk 63 procent en 60 procent. CDA is hekkensluiter met een reductie van 46 procent. Ook het PBL wil dat we voorzichting zijn met conclusies trekken. De doorrekening gaat niet alléén om klimaatbeleid, maar ook om wonen, mobiliteit en natuur en landbouw. Het woningtekort zal aan het einde van de komende kabinetsperiode nog niet zijn opgelost, is de constatering van het PBL.  

GELDTEKORT: De doorrekening van het CPB laat ook zien hoeveel geld partijen extra willen bijdragen aan het gemeente- en provinciefonds. Gemeenten hebben daar vast met een vergrootglas naar zitten kijken, nu uit onderzoek van NRC is gebleken dan 120 van de 355 gemeenten geen sluitende begroting voor 2021 heeft kunnen maken. De rest van de gemeenten heeft moeten bezuinigen, reserves aangesproken of de lasten verhoogd. Gemeenten worden vanwege de coronacrisis met extra kosten opgezadeld. Maar er is ook geld nodig voor nieuw beleid, zoals het klimaatakkoord.

Niet alleen geld nodig: De grote oorzaak ligt in 2015, toen gemeenten verantwoordelijk werden voor de jeugdzorg en de Wet maatschappelijke ondersteuning. In dat licht biedt meer geld onvoldoende soelaas. Wethouders pleiten voor een „structuurwijziging’’. Momenteel kan iedereen, ongeacht de hoogte van het inkomen, een beroep doen op de gemeente voor bijvoorbeeld huishoudelijke hulp. Uit Keuzes in Kaart blijkt dat SGP het minst extra wil bijdragen aan het gemeentefonds (400 miljoen euro) en de PvdA het meest (4 miljard euro). Komend voorjaar beginnen de onderhandelingen over een herverdeling van het gemeentefonds. Ondertussen hopen de gemeenten dat partijen bij de formatie oog zullen hebben voor hun financiële perikelen...

SEKSISME: Van de 37 partijen die meedoen aan de komende verkiezingen, voeren 10 vrouwen de kandidatenlijsten aan. Van de (middel)grote partijen dat zijn er vier: Sigrid Kaag, Lilian Marijnissen, Lilianne Ploumen en Esther Ouwehand. Hoewel het honderd jaar geleden is dat vrouwen kiesrecht kregen, is seksisme de wereld nog niet uit en dus ook niet uit de politiek. Kaag werd afgelopen weekend trending topic op Twitter. Haar naam ging rond onder een denigrerende hashtag. Maar vaak zit seksisme in de dubbele maatstaven die de maatschappij hanteert: „Als een vrouw een stereotype masculiene leiderschapseigenschap heeft, vinden we haar geen goede vrouw. Maar als ze stereotiep vrouwelijke eigenschappen heeft, vinden we haar geen goede leider.’’ In de Telegraaf werd (terecht) opgemerkt dat waar men klaar is met Rutte, nog wordt gekozen voor de ”iets charmantere’’ hashtag #klaarmetRutte, maar dat bij vrouwelijke politici meteen het geslachtsdeel er „in een redelijk platvloerse uitvoering’’ wordt bijgehaald. Seksisme in de politiek wordt op die manier een afschrikmiddel voor vrouwen om zich in de politieke arena te begeven.  

Stilte aan het Binnenhof: Nadat NRC vorige maand onthulde dat PVV-Kamerlid Dion Graus zijn voormalige vrouw jarenlang heeft aangezet tot seks met zijn privébeveiligers, voor 125.000 euro fraudeerde met zijn woonvergoeding en zich schuldig heeft gemaakt aan belastingfraude, bleef het oorverdovend stil op het Binnenhof. Afgelopen vrijdag sprak Groenlinks-Kamerlid Kathelijne Buitenweg zich als eerste uit. Vervolgens riep Jesse Klaver de PVV en het dagelijks bestuur van de Kamer op zich uit te spreken over de beschuldigingen aan het adres van Graus. Het PVV-Kamerlid Graus ontkent en voor PVV-leider Wilders volstaat het dat het voormalige koppel de aangiften tegen elkaar heeft ingetrokken. Inmiddels hebben prominente vrouwen uit de media voor de ex-vrouw van Graus een inzamelingsactie georganiseerd. Het geld is bedoeld voor forensisch onderzoek en juridische bijstand. 

Denken voor een ander: Ondertussen heeft het partijbestuur van Denk besloten géén extern onderzoek te starten naar de machtsstrijd van vorig jaar. Afgelopen zomer vroegen de leden om extern onderzoek, nadat bekend was geworden dat de twee oprichters van de partij, Kuzu en Öztürk, met elkaar in de clinch lagen, onder meer vanwege een affaire van Kuzu met een vrijwilligster van de partij. Hierbij zou sprake zijn geweest van grensoverschrijdend gedrag. De partij liet twee onderzoeken verrichten waarbij Kuzu werd vrijgesproken, maar de vrouw om wie het gaat had niet eens meegewerkt aan het onderzoek. Zij wilde alleen meewerken aan een extern en onafhankelijk onderzoek, ook een motie van de leden riep het partijbestuur daartoe op. Dat bestuur laat nu weten extern onderzoek ”onnodig’’ te vinden. 

Een-tweetje: Toen Ruud Lubbers in 1994 als premier vertrok, onthulde hij niet op Elco Brinkman (zijn opvolger als CDA-leider) te zullen stemmen. Zijn stem ging naar Ernst Hirsch Ballin en Brinkman zou hem dat „niet kwalijk nemen’’. Gisteren vertelde voormalig CDA-lijsttrekker Hugo de Jonge dat hij niet op Wopke Hoeksta zou stemmen. Zijn stem gaat naar de nummer 22 op de lijst, zijn politiek assistent Bart van den Brink. Van gedoe tussen De Jonge en Hoekstra zou geen sprake zijn, maar hun moeizame verhouding is geen geheim op het Binnenhof. 

Stem op een vrouw: Bij D66 liet Rob Jetten afgelopen weekend al niet op Kaag te zullen stemmen. Liever geeft hij zijn stem aan iemand die ”heel creatief campagne’’ voert. Hij vertelde niet wie dat zou zijn, want alle kandidaten (behalve Kaag dan) kunnen zijn stem nog „winnen’’. Kaag vertelde gisteren op haar beurt dat Jetten haar stem niet zal winnen, omdat ze ”meestal’’ op een vrouw stemt.