“Ze hadden allemaal boter op het hoofd. (…) Pas op het moment dat er een crisis uitbreekt, staat voedselveiligheid op het netvlies”. 

Dat was afgelopen juni het snoeiharde oordeel van de officiële evaluatiecommissie onder leiding van mevrouw Sorgdrager, die onderzoek deed naar de fipronilcrisis. De overheid beloofde beterschap, maar heeft in anderhalf jaar na het uitbreken van dit voedselschandaal maar bitter weinig voortgang geboekt bij het beter beschermen van jouw en mijn gezondheid.

Dat blijkt uit het recente ‘Actieplan Voedselveiligheid’ dat foodwatch doornam: veel actie is er niet te zien. Ik praat je graag even bij.

De evaluatiecommissie Sorgdrager, met wie wij ook spraken, velde zeer terecht een keihard oordeel over het optreden van de verschillende betrokkenen tijdens de fipronilcrisis. Bij dit voedselschandaal raakten miljoenen eieren besmet met een illegaal bestrijdingsmiddel. Economische belangen kregen wéér voorrang boven de veiligheid van ons voedsel. Hetconsumentenvertrouwen werd flink beschadigd en de risico’s voor een volgend voedselschandaal zijn vergroot.

Sorgdrager stelde een groot pakket van aanbevelingen voor, om voedselveiligheid tot eerste prioriteit te maken en ons als consument zo te beschermen tegen nieuwe voedselschandalen. De belangrijkste: breng het private toezicht waarbij het bedrijfsleven zelf inspecties en keuringen uitvoert, terug naar de overheid. Dus: hou op met het huidige systeem waarbij de slager zijn eigen vlees keurt.

Het private toezicht op de veiligheid van ons voedsel stelt namelijk nauwelijks iets voor. Sorgdrager concludeert dat er nooit eieren zijn getest om te zien of ze wel veilig waren om te consumeren. Een grote evaluatie van de Onderzoeksraad voor Veiligheid naar de Risico’s in de vleesketen concludeerde in 2014 al dat het private toezicht in de slachterijen zo slecht was dat de voedselveiligheid in gevaar was. In 2015 beloofde de regering om het private toezicht weer terug te nemen in publieke handen, zodat niet het bedrijfsleven zélf maar de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) voortaan toezicht zou houden op de veiligheid van ons voedsel. Maar daar kwam niets van terecht – met de fipronilcrisis als gevolg.

De regering liet in juni in een reactie weten dat ze alle aanbevelingen zou uitvoeren, en dat ze de details van hoe ze dat zou doen in het najaar zou laten weten. En toen bleef het oorverdovend stil. Tot de laatste dag voor de kerstvakantie. De ministers van Landbouw (LNV) en van Volksgezondheid (VWS) lieten in een kort briefje weten wat er tot nu toe met de vele aanbevelingen van mevrouw Sorgdrager was gebeurd.

Onze conclusie na het lezen van de brief van de ministers en het bijbehorende ‘actieplan Voedselveiligheid’ is: bitter weinig. Sterker nog: terwijl het kabinet zowel in 2015 als in juni 2018 nog beloofde om een einde te maken aan het falende private toezicht, krabbelen de ministers nu terug. Ze hebben een onderzoek uitgezet waarin ze verschillende mogelijkheden voor toezicht – zowel privaat als publiek – met elkaar willen vergelijken. Daarmee houden ze dus nadrukkelijk de optie van doorgaan met privaat toezicht open.

Onvoorstelbaar vind ik dat. Onverantwoordelijk ook. Keer op keer blijkt dat wanneer de slager en eierboer zijn eigen vlees en eieren mag keuren, de veiligheid van ons voedsel in gevaar komt.

Anderhalf jaar na het uitbreken van een enorm voedselveiligheidsschandaal is er nog geen enkele structurele verandering in het borgen van onze voedselveiligheid tot stand gekomen. Waarom gaat het allemaal zo langzaam? Mijn vermoeden: economische belangen gaan nog steeds boven het publieke belang van veilig voedsel.

Eind januari heeft de Tweede Kamer de kans om kritische vragen te stellen aan het kabinet over hun lakse houding over de veiligheid van ons voedsel. Wij eisen actie van onze volksvertegenwoordigers. Zij moeten voor goed toezicht op ons voedsel zorgen!

We houden je op de hoogte.

P.S. foodwatch was de enige organisatie die tijdens dit grote voedselschandaal steeds wees op jouw recht om te weten wat er aan de hand was met jouw eieren. Steun ons werk, word vandaag nog donateur!