Tools en bronnen Verbind je termen. Link je Adlib-thesaurus in Excel aan de AAT Het streven naar eenduidige en consistente terminologie is een thema dat geregeld aan bod komt in verband met efficiënte bedrijfsvoering en kostenbesparing. Belangstelling voor terminologie bestaat echter eveneens in de non-profitsector. In september 2017 verscheen de handleiding "Verbind je termen" naar aanleiding van een initiatief dat op pragmatische wijze de gecontroleerde termenlijsten van een tiental Nederlandse en Vlaamse musea tracht af te stemmen aan de hand van een gedeelde thesaurus. Meer bepaald was het ModeMuseum Antwerpen (MoMu) initiatiefnemer van het erfgoedproject "Visuele Thesaurus voor Mode & Kostuums". Aan de basis ligt de behoefte om voor erfgoedbeherende instellingen in Nederland en Vlaanderen de registratie en de ontsluiting van de museumcollectie te bevorderen door een instrument te ontwikkelen dat gebruik maakt van een gecontroleerde terminologie en dat ook de data consistent houdt. Collecties moeten worden verbonden aan gestandaardiseerde (inter)nationale terminologiebronnen. Voor dat doel biedt de handleiding een praktische leidraad om informatie in gecontroleerde velden te koppelen aan de concepten van gedeelde terminologiebronnen. Zij demonstreert dit concreet aan de hand van een kerncasus vanuit het collectiebeheersysteem Adlib en de terminologiebron AAT (Art & Architecture Thesaurus). De handleiding werkt stapsgewijs en is technisch bewust laagdrempelig gehouden. Ook een stappenplan voor het opschonen van de metadata vormt deel van de uiteenzetting. Meer informatie vindt u hier. Tools voor termextractie Wie geïnteresseerd is in termextractie voor vertalers, heeft wellicht baat bij het volgende korte artikel dat in 2016 verscheen in MultiLingual Magazine: "Nine Terminology Extraction Tools: Are they useful for translators?" (H. Costa e.a.). Uitgangspunt was de vaststelling dat termextractie vaak nog geen gangbaar onderdeel is van het vertaalproces maar juist binnen de vertaalsector zeer nuttig kan zijn. Het artikel lijst overzichtelijk een aantal specifieke kenmerken op van de verschillende tools en verwijst naar een rangschikking van hun belang volgens een enquête onder professionele vertalers uit 2015. Tweetalige termextractie met het oog op vertaling van de geëxtraheerde termen staat voorop, gevolgd door de mogelijkheid om de context van de term in de brontaal en doeltaal te vergelijken. ProjectTermExtract Software om termen te extraheren kan op verschillende wijzen worden verbeterd. Zo kunnen de zoekalgoritmes worden verfijnd om de trefzekerheid te vergroten maar ook de visualisering en de bewerkingsmogelijkheden van de resultaten kunnen worden geoptimaliseerd. ProjectTermExtract is een applicatie die op het tweede spoor inzet. In plaats van in abstractere kolommen volgens een berekende relevantie verschijnen de geëxtraheerde termen in een wordcloud. Met reguliere expressies en een blacklist kan men deze telkens verder opschonen, in nieuwe previews controleren, en vervolgens de vertaalequivalenten toevoegen, waarna het geheel in een termbestand kan worden opgenomen. Meer uitleg en een demo van de applicatie vindt u hier. InterpretBank Niet alleen voor vertalers maar ook voor tolken worden tools ontwikkeld die omzetting naar een andere taal combineren met terminologische ondersteuning. InterpretBank is zo’n computer-assisted interpreting (CAI) tool die de tolk ondersteunt van bij de voorbereiding tot de eigenlijke vertaalslag, ook bij simultaanvertalen. Terminologisch is daarvoor een koppeling tot stand gebracht met onder andere IATE. Het computerprogramma presenteert de tolk automatisch de tweetalige terminologie en steunt het menselijk geheugen met een schermweergave van te vertalen cijfers, maateenheden en eigennamen. Een korte videodemonstratie kunt u hier bekijken. Nationaal Semantisch Vlak ICT Uitvoeringsorganisatie (ICTU) beheert de Nederlandse Overheid Referentie Architectuur (NORA). Dit is een vastgesteld afsprakenstelsel voor het ontwerp van de dienstverlening van de overheid dat alle overheidsorganisaties dienen te gebruiken. Binnen dit kader wordt gewerkt met een vijflagenmodel. Zo bevat de eerste "grondslagenlaag" alle wet- en regelgeving die van toepassing kan zijn op vraagstukken en projecten, en de tweede "organisatorische laag" alle producten en diensten van de overheid en de processen en organisaties die hierbij betrokken zijn. De derde laag is de "informatielaag". Op dit niveau werkt NORA aan het terminologisch interessante, zogenaamde Nationaal Semantisch Vlak (NSV). Het beoogt inzicht in de reeds bekende gegevenswoordenboeken, thesauri, gegevens- en informatiemodellen binnen Nederland en geeft aan bij wie men daarover meer informatie kan verkrijgen. Op dit ogenblik is er (nog) geen uitputtend overzicht beschikbaar van de informatie en gegevens die voor de informatiehuishouding van de overheid relevant zijn. Doorgaans wordt voor elk systeem, organisatie of domein, een afzonderlijk gegevenswoordenboek en/of gegevensmodel gehanteerd. Op termijn echter moet het Nationaal Semantisch Vlak een samenhangend stelsel van systemen, indexen, codelijsten enz. bieden (niet noodzakelijk één termenbank) met een overzicht van alle gegevenswoordenboeken die gebruikt worden in de diverse domeinen en ketens. Ontsluiting van de gegevens gebeurt via Linked Data. Een aantal gegevenswoordenboeken vindt men hier. Deze ontwikkeling was tevens het onderwerp van de lezing van ir. Eric Brouwer (ICTU) op de TiNT-dag van 24 november laatstleden. Juridisch Woordenboek Nederlands-Spaans / Diccionario jurídico español-neerlandés Bij Intersentia verscheen een nieuw vertaalwoordenboek voor de juridische vertaler Nederlands-Spaans en Spaans-Nederlands, met een termselectie die sterk is gericht op het ondernemingsrecht. Auteurs zijn Patricia Vanden Bulcke en Carine De Groote, docenten Spaans aan de vakgroep Vertalen, Tolken en Communicatie van de Universiteit Gent. Het boek bevat tevens een unieke code die de gebruiker onbeperkte toegang geeft tot een elektronische databank. ELeCT Op basis van de EDICT-Termbank (1990-2016; vakgroep Vertalen, Tolken en Communicatie - Universiteit Gent) wordt online het termbestand ELeCT (Electronic Lexicon of Communication Terminology) ter beschikking gesteld. Dit lexicon is een beknopte versie met ruim 800 concepten op het vlak van bedrijfscommunicatie en perswezen, en biedt tot zeven vertaalequivalenten. Engels en Nederlands zijn het best vertegenwoordigd. Ook Spaans, Frans, Hongaars en in mindere mate Duits en Russisch komen aan bod. U kunt het bestand via de site van het Centrum voor Terminologie gratis raadplegen. De ELeCT-pagina presenteert een zoekvenster met daarnaast een uitrolmenu voor de keuze van de brontaal. Als je begint te typen in het zoekvenster, worden suggesties getoond. Kies een term die je interesseert, en het woordenboekartikel wordt gepresenteerd. Franse termbestanden Informatietechnologie en biologie Wie als vertaler of terminoloog termen in de Franse taal wil opzoeken, kan te rade gaan bij de rubriek Librairie van de website FranceTerme. Hier vindt men volgens onderwerp de termenbestanden die worden gepubliceerd in de Journal officiel. Recent zijn er door de Délégation générale à la langue française et aux langues de France (DGLFLF) weer twee titels toegevoegd: Vocabulaire des techniques de l'information et de la communication, 2017 en Vocabulaire de la biologie, 2017 | 