oktober 2017

bekijk deze nieuwsbrief in uw browser

Terugblik

Terminology Summer School 2017

Van 10 tot 14 juli vond de bekende jaarlijkse Terminology Summer School plaats, georganiseerd door TermNet. Met een traditionele afwisseling tussen Wenen en Keulen, was dit jaar laatstgenoemde stad aan de beurt. Een korte blik over het onderwijsprogramma: de openingssessie was voor Klaus-Dirk Schmitz (Technische Hochschule Köln) met een introductie over de definiëring van de begrippen terminologie, concept en conceptrelaties, criteria voor het vormen of selecteren van goede termen en het definiëren ervan. Georgeta Ciobanu (Politehnica University of Timisoara) baande verder de weg met een betoog over de noodzaak en voordelen van terminologiebeheer in bedrijven en organisaties.
De tweede dag werden inzichten verder uitgediept met uiteenzettingen over uiteenlopende datacategorieën, modelleerprincipes voor terminologiebeheer en termextractie (Klaus-Dirk Schmitz) en een inleiding in de uitwisseling van terminologische data door Detlef Reineke (University of Las Palmas de Gran Canaria). In de sessies van de derde dag was de focus meer gericht op de bedrijfspraktijk en de vertaalpraktijk: projectmanagement en terminologiestrategieën door Beate Früh (consultancy en Zurich University of Applied Sciences) en vervolgens twee presentaties van Frieda Steurs (KULeuven-IvdNT). Haar eerste lezing stelde de technische documentatie van bedrijven centraal en de informatieverheldering en kostenbesparing die mogelijk is door ‘controlled language’ met een gestandardiseerde terminologie. De tweede documenteerde de problematiek van termequivalentie bij het juridisch vertalen.
Verdere perspectiefverbreding bood Michael Wetzel (Coreon GmbH) op de vierde dag met een uiteenzetting over de digitale structurering van de massale hoeveelheid gegevens van vakgebieden of domeinen op het web. Daarvoor zijn systemen voor kennisorganisatie nodig zoals taxonomieën, thesauri en ontologieën, terwijl de invulling van hun hiërarchische structuur de definiëring vergt van concepten en toekenning van termen. Zijn tweede lezing illustreerde hoe een koppeling met meertalige termenbanken die zeer relevant is voor commerciële zoekacties naar producten, het potentieel van voornoemde kennisstructuren aanzienlijk verhoogt. De namiddagsessie, verzorgd door Hendrik Kockaert (KULeuven campus Antwerpen), behandelde twee stromingen binnen de terminologie, de klassieke gehanteerd bij de ISO-standaarden en de semasiologische volgens de prototypetheorie. De slotlezing op dag 5 kwam toe aan Christian Galinski (directeur International Information Centre for Terminology). Hij ging nader in op de copyright issues van terminologiebeheer.

eLex 2017

Van 19 tot 21 september vond in Leiden eLex 2017 plaats. Dit internationale congres, georganiseerd door het Instituut voor de Nederlandse Taal, had als thema: Electronic Lexicography in the 21st Century: Lexicography from Scratch. Naast de lezingen van lexicografische signatuur kwam ook terminologie aan bod. Op donderdag 21 september spraken Pilar León-Araúz, Arianne Reimerink en Pamela Faber over “EcoLexiCat: a Terminology-enhanced Translation Tool for Texts on the Environment’. Deze presentatie documenteerde de ontwikkeling en functionaliteiten van een CAT-tool die in staat is terminologiebeheer in het vertaalproces te integreren.
Laura Giacomini stelde een model centraal voor termbeschrijving in woordenboeken voor beroepsvertalers en technische schrijvers in “An Ontology-terminology Model for Designing Technical e-dictionaries: Formalisation and Presentation of Variational Data”. Van Andraž Repar en Senja Pollak was de presentatie over “Good examples for terminology databases in translation industry”. Hun onderzoek draagt bij aan de ontwikkeling en evaluering van selectiecriteria waarmee via computationele berekening terminologische databases kunnen worden gevuld met goede voorbeeldzinnen uit Translation Memories. De volledige teksten van de presentaties vindt u in de online Proceedings.

Taalconferentie 2017

De tweede editie van Taalconferentie vond plaats op initiatief van GentVertaalt op zaterdag 7 oktober. Vanuit verschillende invalshoeken werden thema’s belicht die verband houden met vertalen. Een wezenlijk aspect hiervan is terminologie die frequent geldt als een op te lossen probleem bij review en revisie. Een van de thema’s (Joost Buysschaert - UGent) betrof de mogelijkheden die internet biedt om definities en vertalingen te zoeken van probleemtermen en hoe men deze internetbronnen kan gebruiken.

Nieuws

Webinars Kennisnet

Een bijdrage leveren aan meer uniformiteit in Nederlandse institutionele begrippen. Dat is wat KTV (Kennisnet voor Taal en Vakopleidingen) nastreeft met een reeks van 16 online lezingen over procedures, protocollen en jargon van instellingen die geregeld tolken inzetten binnen diverse sectoren. Bij de eerste 14 lezingen hoort een uitgebreide woordenlijst in de Nederlandse taal. Met een taalgroep kan men gezamenlijk werken aan de vertaling van de woordenlijsten. De webinars zijn aan te schaffen en leveren PE-punten op. Meer informatie leest u hier.

Nieuw boek: Terminologiemanagement. Grundlagen-Methoden-Werkzeuge (2017)

Bij Springer-Verlag GmbH Deutschland verscheen van Petra Drewer en Klaus-Dirk Schmitz het boek Terminologiemanagement. Grundlagen-Methoden-Werkzeuge. De ondertitel geeft inderdaad een juist beeld van de inhoud: vanuit een laagdrempelig basisniveau een breed overzicht bieden van de huidige terminologiepraktijk. Als rode draad loopt door dit boek het thema van de noodzaak van efficiënt terminologiebeheer in de bedrijfscommunicatie en de vertaalpraktijk. Het eerste hoofdstuk legt daartoe het fundament met een overzicht van elementaire inzichten inzake concepten en hun relaties en de relaties tussen concepten en termen.
Na een beschrijving van deze basiselementen van het terminologiewerk wordt nader ingegaan op de praktijk van de termextractie en de beschikbare bronnen, de definiëring en de criteria voor termvorming, om vervolgens de opvatting en inrichting van terminologiebeheersystemen toe te lichten. Datacategorieën en hun vormgeving, alsook de keuzecriteria voor dergelijke systemen staan daarbij centraal. Het voorlaatste hoofdstuk gaat vooral in op het gebruik van dergelijke systemen, meer specifiek het invoeren, het zoeken, valideren en exporteren van data. Tenslotte wordt afgerond met een overzicht van de te volgen controle bij het opstellen of vertalen van teksten, meer in het bijzonder door middel van authoring-memory-systems, controlled-language-checks and translation-memory-systems.

Tools en bronnen

Algemeen Letterkundig Lexicon

Het Algemeen Letterkundig Lexicon viert zijn vijfjarig jubileum. Naar aanleiding hiervan zijn de betekenisssen en verklaringen van ruim 4500 literaire termen geactualiseerd en zijn ook veel links voorzien naar teksten uit de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren. Het bestand wordt jaarlijks ruim 200.000 keer geraadpleegd. Gebruikers kunnen via het terminologisch meldpunt ook zelf suggesties doen voor nieuwe termen, aanvullingen of correcties.

Ensie.nl

Efficiëntie bij vertalen hangt onder meer samen met het vermogen om in terminologisch opzicht de “search costs” (door tijdsinvestering in zoekactiviteiten) en “comprehension costs” (door tijdsinvestering in conceptueel inzicht) zo laag mogelijk te houden. Interessant in dit verband is om het potentieel in het oog te houden van de website ensie.nl. De website is nog in opbouw maar beoogt zich met een uitgebreide Nederlandstalige, deels encyclopedische termenbank ook te profileren als kennisbank.
Een gedetailleerd overzicht van de specifieke subdomeinen moet nog worden samengesteld maar termen kunnen al wel in een zoekvenster worden ingevuld en links naar uiteenlopende woordenboeken zijn voor sommige termen operationeel. Weliswaar worden ook oudere encyclopedische bronnen gedigitaliseerd maar daar staat tegenover dat termen ook relatief tijdsbestendig kunnen zijn en het inhoudelijke aanbod zeer breed is, onder meer gaande van een bouw-en vastgoedlexicon tot een medische termenlijst, een golfsportwoordenboek, een begrippenlijst over logistiek en management.

Translation Memories

Translation memories (TM's) kunnen door hergebruik van vertaalsegmenten beslist bijdragen tot meer terminologische eenheid. Voorwaarde is uiteraard dat in vroegere vertalingen een correct termgebruik is toegepast. In de praktijk lopen echter de ontwikkeling van een gevalideerde terminologische database van een bedrijf en de groei gaandeweg van TM’s vaak niet synchroon. Evoluties in taal en termgebruik, aanwezigheid van oude varianten, verschillen in vertaling enz. zorgen voor tal van inconsistenties die gaan wegen op de terminologische uniformiteit en daarmee op de kosten en kwaliteit van de vertalingen. In TCworld belicht Michael Oettli (NLG GmbH) het probleem en doet hij suggesties om de TM’s op te schonen voor een langere termijn. Meer informatie leest u hier.

Microsoft Language Portal

Computersoftware behoort tot de vakgebieden waar het Engels sterk overheerst en domeinverlies voor andere talen in de lijn van de verwachting ligt. Voor uiteenlopende talen echter, waaronder het Nederlands, is voor Microsoft een database beschikbaar die termen bevat op basis van de Microsoft Language Portal uit 2011. Met SDL-tools en na registratie is deze gratis raadpleegbaar.

Berichten van NL-Term

NL-Term: Jubileumviering en boekpresentatie

In 2017 bestaat NL-Term, de Nederlands-Vlaamse Vereniging voor Nederlandstalige Terminologie, twintig jaar. Zij wil dit jubileum feestelijk gedenken door een lustrumviering met een interessant programma. De bijeenkomst vindt plaats op 10 november 2017 in Antwerpen (Hotel Radisson Blu Astrid Hotel, Koningin Astridplein 7, 2018 Antwerpen) tegenover het Centraal Station en begint om 14:30 uur.

Tijdens deze viering zal er een optreden zijn van de Nederlandse dichter en cabaretier Frank van Pamelen en zal het eerste exemplaar van het boek 'Vak-Taal' door de voorzitter van NL-Term, em. prof. dr. Willy Martin, aan de heer Sven Gatz, Vlaams minister van Cultuur, Media, Jeugd en Brussel worden aangeboden. Dit boek bevat een dertigtal onderhoudende bijdragen van bekende Nederlanders en Vlamingen zoals Hans Dorrestijn, Ernst Hirsch Ballin, Ionica Smeets, Kristien Hemmerechts, Ignaas Devisch, Gaston Durnez, Petra De Sutter, Katelijne Boon en vele anderen en geeft hun relatie tot vaktaal, terminologie, weer.
De muzikale omlijsting van deze bijeenkomst wordt verzorgd door het gemengd a-capellakoor Cantamici uit Leuven onder leiding van Jan Convents. De viering wordt afgerond met een feestelijke receptie. Kijk voor meer informatie en het programma op de website van NL-Term.
NL-Term zou het erg op prijs stellen als u samen met haar dit lustrum zou kunnen vieren. Wilt u ons uiterlijk 28 oktober 2017 laten weten of u aanwezig zult zijn en zo ja, met hoeveel personen? Het aantal beschikbare plaatsen is beperkt. Inschrijven kunt u via de website evenementen.ivdnt.org.

TiNT-dag 2017

De jaarlijkse TiNT-dag van NL-Term zal dit jaar plaatsvinden op vrijdag 24 november bij het Talencentrum Defensie van de Nederlandse Defensie Academie in Breda. Het algemene thema van deze dag is de terminologie op het gebied van veiligheid, met subthema's als defensie/krijgsmacht (landmacht, luchtmacht, marine), communicatie in den vreemde (tolken en vertalen, Translators without Borders), gezondheidszorg, brandweer en politie, burgerluchtvaart, de digitale wereld (o.a. mailverkeer, sociale media, bestrijding cybercrime, identiteitsdiefstal, bescherming privacy en persoonsgegevens), veiligheidsregio's (samenwerking en coördinatie tussen diverse openbare diensten, rampenplannen, rampenbestrijding) en terrorismebestrijding. Deze TiNT-dag is bedoeld voor belanghebbenden en geïnteresseerden op het gebied van terminologie en vaktaal, zoals diensten, bedrijven, instellingen, tolken en vertalers en docenten tolken en vertalen.
Een aankondiging van TiNT 2017 is recent apart naar de abonnees van deze nieuwsbrief verstuurd. Deelnemers verzoeken we vriendelijk zich in te schrijven via evenementen.ivdnt.org. De registratie is sinds vrijdag 13 oktober geopend. Het maximum aantal deelnemers is 100.

Agenda