NRC

Another day in paradise. En ja hoor, daar staan we weer. Al jaren ontkent de Nederlandse regering dat Nederland een belastingparadijs zou zijn. Vaak wordt er met woordspelletjes gewerkt, zoals de zinsnede: Nederland is geen belastingparadijs, we maken het hooguit makkelijk om via Nederland geld naar belastingparadijzen door te sluizen.

Hoe het ook zij, in het tweejaarlijks onderzoek van het Tax Justice Network (dat altijd een beetje klinkt als een clubje superhelden, maar dan fiscaal) zet Nederland op de vierde plek wereldwijd. In de Corporate Tax Haven Index 2021 komt Nederland na de Maagdeneilanden, de Kaaimaneilanden en Bermuda en maar net voor Zwitserland en Luxemburg.

De onderzoekers hebben gekeken in hoeverre de belastingwetten van een land belastingontwijking van bedrijven toelaten. Ook onderzochten ze hoeveel geld van multinationals er via de regelingen door een land stroomde.

Het Tax Justice Network richt voor Nederland met name het vizier op de fiscale wetgeving waardoor belasting weglekt via onder meer rente-, royalty- en dividendstromen.
Ook de zogenoemde innovatiebox en de verliesverrekening binnen bedrijven worden genoemd.
In algemene zin wijst TJN op het gebrek aan transparantie waardoor belastingontwijking via Nederland moeilijk is aan te tonen.

Het is de tweede keer dat de lijst wordt opgesteld, in 2019 was de eerste keer. Ook toen al stond Nederland op een vierde plek. Het ministerie van Financiën herkent zich niet in het geschetste beeld, zo reageert een woordvoerder tegenover de NOS. De omslag is ingezet, aldus het ministerie. Zo is er sinds dit jaar wetgeving die een bronbelasting regelt op rentes en royalty’s die dit jaar is ingegaan. En in 2024 komt daar nog een bronbelasting op dividend bij.

Nederland richt zijn pijlen verder op het internationale overleg in OESO-verband, waarbij gesproken wordt over een minimumtarief voor winstbelasting voor bedrijven en er ook gekeken wordt naar het belasten van bedrijven op de plek waar zij geld verdienen in plaats van op de plek waar het hoofdkantoor gevestigd is.

In reactie op het rapport van Tax Justice Network heeft een vijftal politieke partijen ( ChristenUnie, PvdA, GroenLinks, SP en Partij voor de Dieren) het vandaag gepubliceerde manifest Stop belastingparadijs Nederland van onder meer Oxfam Novib, CNV en FNV getekend. Dat moet belastingontwijking tegengaan. De organisaties bepleiten daarin dat grote bedrijven publiek moeten maken hoeveel belasting zij in Nederland betalen.

Liedje voor de lunch: Hallelujah – Jeff Buckley

Luister nu

Vrijwillig failliet. Het aantal bedrijven dat gestopt is, zonder dat daarbij sprake was van een faillissement, bedroeg vorig jaar 140.325. Dat is 20 procent meer dan in 2019. Dat blijkt uit voorlopige cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek vandaag publiceert. Vooral in het tweede halfjaar nam het aantal sluitingen toe. Sinds het CBS in 2007 begon met het bijhouden van bedrijfsopheffingen, is het aantal nog niet zo hoog geweest. Op het hoogtepunt van de economische nasleep van de kredietcrisis, in 2012, lag het aantal sluitingen op ruim 127.000.

Bij de meeste opheffingen in 2020, 125.155, ging het om eenmanszaken. Onder bedrijven met meer dan één werknemer voeren restaurants de lijst aan met meeste sluitingen: 470 sluitingen, ongeveer 10 procent meer dan een jaar eerder, schrijft collega Eva Smal vandaag. Ook stopten er 450 cafetaria’s, lunchrooms, snackbars en andere eetgelegenheden, ook ruim meer dan een jaar eerder. Hoe vrijwillig al die sluitingen precies zijn (corona) valt nog te bezien.

Krijg wat je kreeg. Na vier jaar zwaait Han Busker af als voorzitter van FNV. Onder zijn leiding had de vakbond veel invloed in politiek Den Haag. „Wij hebben vanaf dag één de doorgeslagen flexibilisering geadresseerd.” In een interview met lange tanden („als ik ’s ochtends opsta en er staan drie interviews op de planning, dan denk ik niet: hartstikke leuk.”) blikt hij terug op de successen van de vakbond. Zo sloot hij in 2019 een pensioenakkoord met kabinet, werkgevers en andere vakbonden. Het afgelopen jaar sprak hij wekelijks met kabinet en werkgeversorganisaties over de economische noodsteun.

Het kabinet luistert serieus naar de wensen van de FNV, zegt Busker tegen collega’s Christiaan Pelgrim en Annemarie Sterk. Een pijnpuntje: het ledental van de FNV is ook onder zijn leiding blijven dalen. Dus moet de vakbond verjongen en vernieuwen: „Op mijn kamer heb ik aan de binnenkant van de deur een poster hangen: ‘Als je doet wat je deed, krijg je wat kreeg’. Dat is mijn motto. Blijf altijd nadenken over verandering en verbetering.”

De Koeman in de varkensboer. De Brabantse varkensboer Jan Vermeer uit Moergestel heeft schoon genoeg van alle regels en wetten die de voorbije twintig jaar over boeren zijn uitgestort en dat levert een bijzonder interview op. Hij is ervan overtuigd dat ‘de politiek’ hem weg wil pesten. „Wat willen die mensen uit Den Haag met ons buitengebied? Dat hier allemaal criminaliteit komt.” En dat terwijl hij zo trots is op zijn varkens. „Het is eigenlijk hetzelfde als wat Ronald Koeman doet: het managen van topsport. En dat is leuk.” Geroutineerd heeft boer Jan Vermeer op alle vragen van verslaggever Arjen Schreuder zijn antwoord klaar. Dierenwelzijn? „We hebben speelmateriaal in de kraamstallen. Afleiding in de biggenhokken. Daglicht. Meer leefruimte.”

Produceert Nederland niet vooral vlees voor de export? „Ja, dat komt omdat wij in Nederland veel vlees niet opeten. Van de 95 kilo varkensvlees hou ik zonder botten bijna 50 kilo vers vlees over. In Nederland willen wij alleen varkenshaas en ham en spareribs. Maar dat andere spul moet ook geld opbrengen. Alleen doordat wij de vette delen aan Rusland verkopen, de snuitjes aan China en de pootjes aan Polen, kan het vlees hier in de supermarkt zo goedkoop zijn.” Een vleesverbod? „En moeten wij dan maar verdwijnen? Gaan alle varkensboeren dan maar in een flat wonen en op zondag een keer wandelen?”