Net voor Pasen heeft onderzoeksbureau Panteia haar jaarlijkse rapport Kindermarketing voedingsproducten 2024 naar de Tweede Kamer gestuurd, met dezelfde boodschap als in voorgaande jaren: kindermarketing voor ongezond eten is nog altijd overal, ondanks de regels van de Nederlandse Reclame Code.

Kinderen zien niet alleen verpakkingen met verboden kinderidolen, maar ook reclame voor junkfood die gewoon mag: bij voetbalwedstrijden, in de bioscoop en natuurlijk op social media. Zo bevat bijna 40% van de onderzochte filmpjes op YouTube een voedingsmerk, waarvan het merendeel niet in de Schijf van Vijf valt. Je zou denken dat verantwoordelijk staatssecretaris Karremans enorme urgentie voelt om hier paal en perk aan te stellen om de gezondheid van onze jeugd te beschermen. Maar Karremans lijkt nog altijd niet doordrongen van de ernst van de situatie.

Wij roepen al meer dan tien jaar om een wettelijk verbod op kindermarketing voor kinderen tot 18 jaar, dat ook reclame op social media en in de publieke ruimte aanpakt, met stevige sancties bij overtredingen.

In 2022 kwam er dan eindelijk een toezegging van de regering. En vorig jaar is er een overheids-notitie verschenen waarin de principes van de wet in klare taal waren geschetst: deze zou inderdaad een verbod op alle marketing voor ongezond voedsel voor kinderen tot 18 jaar bevatten. Wij keken er reikhalzend naar uit, de wet moest voorjaar 2025 verschijnen. We waren dan ook verbijsterd toen vorige week tijdens het Tweede Kamerdebat over het rapport bleek dat Karremans nog geen enkele vordering had gemaakt! Sterker nog, hij was aan het terugkrabbelen.

Hij zou nog ‘in gesprek gaan met influencers’ en hij ‘moest zorgvuldig opereren.’ ‘Daar ga ik mee aan de slag,’ zei Karremans, maar dat had hij allang moeten doen! Wat is er gebeurd? Waar is de staatssecretaris mee bezig geweest? Niet met zijn verantwoordelijkheid nemen voor de volksgezondheid. Wetgeving verschijnt nu op z’n vroegst in 2026 en zo laat hij wéér ouders en kinderen in de steek.

Wij hebben voorafgaand aan dit debat een brief gestuurd aan Kamerleden die zich bezighouden met het thema gezondheid, om de staatssecretaris aan te sporen zijn beloftes na te komen. Gelukkig zijn steeds meer politici het met ons eens. Zo eisen ook het CDA en NSC een totaalverbod op kinderreclames.

Ik heb naar aanleiding van het debat in Hart van Nederland op SBS6 uitgelegd waarom een wet er onmiddellijk moet komen en de regering zich geen uitstel meer kan veroorloven. Kijk het item hier terug.

Dat een wettelijk verbod de enige oplossing is, hebben wij allang bewezen door de meer dan 200 klachten die we door de jaren heen bij de Reclame Code Commissie hebben ingediend. Het systeem van zelfregulering door de industrie werkt niet, zo laat ook weer onze meest recente overwinning op webwinkel Amazon zien.

Garfield op een adventskalender met chocolaatjes: dat lijkt ons een duidelijk geval van verboden kindermarketing, want het gebruik van kinderidolen op verpakkingen voor kinderen tot 13 jaar mag niet volgens de Reclame Code (uitzonderingen daargelaten, waarover verderop meer). Wij dienden daarom ruim vóór kerst al een klacht in bij de Reclame Code Commissie. Verkoper Amazon was het niet met ons eens. Dat leidde tot eindeloos gesteggel of Garfield nou wel of niet een verboden kinderidool is. Amazon betoogde dat de cartoonkat tegenwoordig weliswaar aantrekkelijk is voor kinderen, maar van oorsprong bedoeld was voor volwassenen en daarom toch toegestaan zou zijn.

De Reclame Code Commissie ging niet mee in de redenering van Amazon, en zo kregen we vier maanden na kerst alsnog gelijk. Dat betekent overigens niet dat Amazon een straf opgelegd krijgt, want de regels van de zelfregulering van de Nederlandse Reclame Code werken niet met sancties. Bovendien laat deze zaak wat ons betreft maar weer eens zien hoe de plank wordt misgeslagen: de oeverloze discussie over Garfield geeft aan hoe de industrie steeds de mazen van de regels opzoekt om tóch aan kindermarketing te kunnen doen.

En wat vind je van deze Minecraft Happy Meal van McDonald’s? Ook de fastfoodketen komt hier straffeloos mee weg, want ook die voldoet aan de voedingscriteria. Absurd toch? En intussen wordt onze jeugd steeds ongezonder.

Genoeg is genoeg! We hebben meer dan ooit jouw steun nodig om nú een einde te maken aan kindermarketing. Teken de petitie voor een wettelijk verbod, schud Karremans wakker!

Met vriendelijke groeten,

Juke Fluitsma, campaigner

P.S.: Je kunt je voorstellen dat al onze onderzoeken, petities, acties en campagnes geld kosten. Foodwatch neemt geen geld aan van de overheid of van bedrijven uit de voedselindustrie. Alleen dankzij donaties vanuit onze achterban kunnen wij ons werk doen. Eenmalig of structureel doneren kan eenvoudig via deze link. We zijn je ontzettend dankbaar!