| Deze week presenteert Brussel plannen voor een ‘coronapaspoort’. Wordt het een pas voor de happy few? Verder is er ruzie aan de Brexit Bar. En het buitenland kijkt mee naar #TK2021. Welkom in NRC Europa! |
‘Coronapaspoort’ op zak: richting vrijheid of segregatie? Woensdag presenteert de Europese Commissie een wetgevend voorstel voor de invoering van een digitaal coronapaspoort: de zogeheten ‘Digital Green Pass’ zou er nog voor de zomer moeten zijn. Vooral Zuid-Europese landen, die de toerisme-industrie weer willen aanzwengelen, staan te popelen.
In Noord-Europese landen zijn twijfels. Werkt zo’n pas niet segregatie in de hand tussen gevaccineerden en zij die nog moeten wachten op een prik? Nee, vindt de Commissie, want de pas zal bestaan uit drie documenten: een vaccinatiebewijs, een bewijs van een negatieve coronatest of een bewijs dat je hersteld bent van corona. CDA-Europarlementariër Jeroen Lenaers: „Met een erkend certificaat op zak kunnen we terug naar een situatie waarin we weer vrij kunnen reizen in de EU. Het Europees Parlement zal dit dossier met spoed behandelen.” Maar het moet, vindt Lenaers, wel aan de lidstaten zélf zijn om te bepalen wat de pas in elk land betekent.
Demissionair kabinet-Rutte werkt al een een ‘paspoort’, in de vorm van een app, waarbij een QR-code kan worden gescand bij onder meer concerten of sportwedstrijden. Maar gevaccineerde mensen meer vrijheid geven is ook in Nederland een gevoelig onderwerp. Alleen D66 en VVD hebben eerder gezegd voorrang voor gevaccineerden verdedigbaar te vinden. In de verkiezingscampagne trok D66 het onderwerp naar zich toe: lijsttrekker Sigrid Kaag pleitte afgelopen weken meerdere keren voor een coronapaspoort. |
|
|
|
Nederland kiest… en ‘Europa’ als thema speelt nauwelijks een rol. De EU is de olifant in de kamer, klagen EU-watchers die daarvoor op Twitter #EUOlifant in het leven riepen. Grofweg heb je twee scholen. Zij die er begrip voor hebben, want ‘waarom over de EU beginnen als daarvan in verkiezingsdebatten toch alleen maar de EU-bashers profiteren’? De gedachte daarachter is dat de EU in tijden van crisis – Eurocrisis, Migratiecrisis - als thema altijd vanzelf op de agenda komt.
De andere school bestaat uit zij die waarschuwen dat het dan te laat is: om in crisistijd ‘Brussel’ als crisismanager de hoofdrol te geven moet je nú al het lef hebben om draagvlak te creëren voor de EU. NRC’s Europaredacteur Stéphane Alonso waarschuwt, zoals in deze podcast, dat Europese kwesties tijdens de formatie grote problemen kunnen veroorzaken.
Neem het asielbeleid. Nederland neemt jaarlijks vijfhonderd kwetsbare, door de Verenigde Naties geselecteerde vluchtelingen op. Wat D66 betreft worden dat er tien keer zo veel. De VVD schrijft in het verkiezingsprogramma dat het quotum „ook nul kan zijn”, als er geen maatschappelijk draagvlak voor blijkt te zijn. De grootste olifant in de kamer, volgens Alonso, is het Europese herstelfonds van 750 miljard euro voor het economisch herstel na corona. Een eenmalige actie? Of moet het herstelfonds permanent worden? Vragen waar het in Den Haag amper over gaat. Meer hierover in NRC’s Stemhulp. |
|
|
|
| …en Europa kijkt angstvallig mee Alle ogen in Europa zijn gericht op Rutte, inmiddels de veteraan onder de Europese regeringsleiders. Als de Duitse bondskanselier Merkel na september de politiek verlaat, zijn Rutte en de Hongaarse premier Orbán de twee langstzittende regeringsleiders.
Rutte dwingt op EU-toppen respect af, er wordt naar hem geluisterd. Tegelijk zwelt de kritiek in het buitenland aan. De Vlaamse krant De Standaard noemt Rutte ‘de premier zonder idealen’: „De flexibiliteit van Rutte heeft ook iets door en door cynisch: wie weinig principes heeft kan er ook niet op afgerekend worden”. En in de andere grote Vlaamse krant, De Morgen, toont de Brusselse hoogleraar sociologie Mark Elchardus zich verbaasd over de lenige moraal van Rutte. „Minder dan vier jaar geleden pleitte zijn VVD-programma nog voor een ‘kleine, efficiënte overheid’”. Nu luidt VVD’s boodschap, constateert Elchardus: „In plaats van de rol van de overheid te verkleinen, zal juist een sterke, actieve overheid nodig zijn”. Frankfurter Allgemeine Zeitung portretteert de VVD inmiddels als ‘een soort linkse kumbaya-partij’, schrijft collega Clara van de Wiel, met Rutte die volgens de Duitse krant al afscheid heeft genomen van het neoliberalisme. Donderdag organiseert in Brussel het Holland House een speciale The Day After-debatavond met Martijn Grevink (kandidaat Tweede Kamer, VVD), Dirk-Jan Keijser (co-auteur „De Puinhopen van Rechts”), journalist Bert van Slooten (Brussels Peil) en Europarlementariërs Kati Piri (PvdA) en Derk-Jan Eppink (JA21). Piri en Eppink zijn allebei kandidaat namens hun partij voor de Tweede Kamer en maken dus mogelijk na de verkiezingen een overstap van Brussel naar Den Haag. Ook in Brussel, op vrijdag: debat over de Nederlandse verkiezingen op de permanente vertegenwoordiging van de Duitse deelstaat Hessen, met een speciale duidende rol voor NRC Europa. |
|
|
|
Aan de Brexit Bar Klinkt gezelliger dan ’t is. BAR is de nieuwste afkorting in de Brusselse babbel, en het staat voor Brexit Adjustment Reserve: een fonds voor EU-landen die economisch het zwaarst worden getroffen door de Brexit. Er zit 5 miljard euro in de pot. En na Ierland is Nederland de grootste begunstigde uit de BAR. Nederland kan al rekenen op een voorschot van 714 miljoen euro
„Maar dat geld moet in Nederland niet op de grote hoop in de schatkist komen,” zegt Brexitrapporteur in het Europees Parlement Kati Piri (PvdA) op de website van MKB Nederland. „De overheid moet het geld bestemmen voor de sectoren die de schade lijden en om de 17 duizend banen te compenseren die naar schatting door Brexit verloren gaan.”
Het Parlement moet BAR nog wel goedkeuren. En er is al ruzie. Want andere EU-lidstaten kijken jaloers naar het Nederlandse voorschot en willen op de valreep gaan „morrelen aan de BAR-verdeelsleutel”, zegt CDA-Europarlementariër Tom Berendsen. „Dat moeten we tegengaan. Het is belangrijk dat onze vissers, vervoerders en andere getroffen ondernemers op deze Europese steun kunnen rekenen.” |
|
|
|
| EU’s toekomst, een veelkoppig monster Het is het aloude liedje in Brussel: ‘We moeten de kloof tussen de EU-instellingen en de burger overbruggen, maar hóe?’. Eerder werd al het Burgerinitiatief in het leven geroepen – met 1 miljoen handtekeningen kunnen Europese burgers een thema agenderen op de agenda van de Europese Commissie. Veel hoor je er niet over.
En toen werd er iets nieuws bedacht, ditmaal ambitieuzer: een ‘Conferentie over de toekomst van Europa’. De Conferentie moet volop gaan inzetten op debatten en bijeenkomsten in alle EU-landen om te horen wat burgers willen.
Het had er in mei 2020 al moeten zijn. Maar toen ontstond ruzie achter de schermen over wie die Conferentie moest gaan leiden. Het was in eerste instantie beloofd aan de Belgische liberale oud-premier Guy Verhofstadt, een man die in het verleden net iets te vaak werd overgeslagen bij de verdeling van Brusselse topjobs. Die Conferentie zou voor hem de troostprijs zijn, ‘Verhofstadts laatste speeltje’, klonk het schamper in de Brusselse wandelgangen. Maar zijn kandidatuur wekte in landen als Nederland te veel weerzin, vanwege de uitgesproken eurofiele en federalistische plannen van de Belg.
De uiteindelijke oplossing is een veelkoppig bestuursmonster geworden. Aan het hoofd van de Conferentie, die op 9 mei van start gaat, komt nu een driekoppige executive board, met Commissiepresident Ursula von der Leyen, EU-Raadspresident Charles Michel en Parlementsvoorzitter David Sassoli. „We willen de zwijgende meerderheid bereiken en horen van welk Europa onze burgers dromen”, aldus Von der Leyen. Het tweede bestuursniveau wordt een uitvoerend orgaan van negen Brusselse kopstukken, onder wie... Verhofstadt. En niemand in Brussel die er aan twijfelt dat Verhofstadt ook vanuit die marginale positie zijn stempel zal gaan drukken. Kritiek op de Conferentie is alvast niet mals. Wat moeten we met „deze orgie van introspectie”, vraagt EU-watcher Timothy Garton Ash zich af in The Guardian. |
|
|
|
Uit het PvdA-raam gesprongen Op het pad rond het meer van Genval in de groene rand rond Brussel houdt voormalig PvdA-voorzitter Michiel van Hulten halt en denkt hardop na. Hij is nu directeur van corruptiewaakhond Transparency International in Brussel. Mist hij de Haagse politiek? „Nee, en ik had er achteraf gezien ook niet het karakter voor. De hele tijd bezig zijn met: wie moet de leider worden?, wat wil de kiezer? Ik vond het totaal oninteressant. Ik ben zelf ‘uit het PvdA-raam gesprongen’,” lacht Van Hulten. „Dat doet trouwens ook pijn. Het was een eenzame rol. Ik was het gekonkel en de ruzies zat, ik had er niets mee. Je bent heel lang aanstormend talent binnen de PvdA, en plots ben je een has been.”
Tijdens de wandeling – vanavond te horen in Met Het Oog Op Morgen – reflecteert hij op de gespletenheid van de PvdA: in het Europees Parlement weliswaar de grootste Nederlandse fractie, maar in de afgelopen verkiezingscampagneweken net als de meeste partijen zwijgzaam over ‘Europa’. „Behalve angst om Europa in de mond te nemen is het ook desinteresse.” Heeft ‘ie nog een advies voor de PvdA? „Zet alle marketingmensen aan de kant, wees authentiek en draag je eigen verhaal uit: breek het schot af tussen sociaaldemocraten en groenen, dat hoort niet meer bij deze tijd, dat is kunstmatig. Het belangrijkste is nu dat we zorgen dat onze kinderen nog een aarde hebben om op te wonen. Groenen zijn beter in het verkondigen van dat verhaal. Ik zou dus graag een échte bundeling van krachten zien waardoor je een breder publiek krijgt voor dat verhaal.” |
|
|
|
Fall out Duitse mondmaskerschandaal Nynke van Verschuer, NRC’s Duitsland-correspondent, met een tussenstand, nadat drie CDU/CSU-parlementariërs in de Bondsdag vorige week hun zetel moesten opzeggen. Nikolas Löbel (CDU) gaf openlijk toe 250.000 euro provisie te hebben ontvangen in ruil voor zijn inspanningen voor een mondkapjeshandelaar. Zelf noemde Löbel zijn gage geheel ‘marktconform’. Tegen CSU’er Georg Nüsslein loopt een onderzoek omdat hij 660.000 euro zou hebben opgestreken voor zijn lobbywerk, eveneens voor een mondkapjesproducent. En Mark Hauptmann (CDU) gaf zijn mandaat in de Bondsdag op omdat hij ervan wordt verdacht geld van Azerbeidzjan te hebben aangenomen in ruil voor een goed woordje.
Voor CDU en CSU is de timing van al deze affaires in Superwahljahr 2021, met verkiezingen in zeven van de 16 deelstaten, en een landelijke verkiezing in september, uiterst ongelukkig: het coronabeleid wordt alom bekritiseerd. Zondag waren er deelstaatverkiezingen in Baden-Württemberg en Rijnland-Palts, waar de CDU een historisch slecht resultaat boekte. En dat terwijl er in een half jaar landelijke verkiezingen zijn. Armin Laschet, in januari gekozen tot CDU-voorzitter, zou normaal gesproken aanspraak maken op het kanselier-kandidaatschap, maar zijn positie is wankel. Bovendien is Laschet zelf ook niet zonder smetten. Laschets zoon, Johannes ‘Joe’ Laschet, is een model en influencer, type Duitse Ryan Gosling. Deze Laschet junior treedt op voor een lokaal modebedrijf in Noordrijn-Westfalen – en juist daar plaatste Laschet senior in het voorjaar een miljoenenorder voor mondkapjes. Voor een aanbestedingsprocedure zou geen tijd zijn geweest. |
|
|
|
| Verder deze week in en rond het halfrond Vandaag en morgen vergaderen EU’s ministers van Financiën over ‘digital taxation’ – belastingsystemen in Europa zijn niet klaar voor de digital age, vindt Brussel - en de ministers maken de balans op van de schade door de coronacrisis en buigen zich over de inzet van de miljarden uit het Herstelfonds. Deze maandag (13.45 uur) ook een debat tussen NAVO-chef Jens Stoltenberg en EP’s buitenlandcommissie en veiligheids- en defensiecommissie, over intensivering van samenwerking tussen EU en NAVO. Te volgen via NAVO’s website.
De volledige agenda deze week in het EP vind je hier. Met onder andere de Milieu- en Volksgezondheidcommissie (ENVI) die debatteert over de verschillende coronavarianten en hoe effectief de vaccins daartegen zijn.
Europarlementariër Peter van Dalen (ChristenUnie) kaart woensdag de gevolgen aan voor de visserijsector van windmolenparken op zee. „Vissers zijn de oudste gebruikers van de zee en daarom is het niet meer dan logisch dat zij inspraak krijgen”, zegt de CU’er. Hij pleit voor windmolenbouw „in mariene beschermde gebieden, waar vissers niet of nauwelijks mogen vissen.”
Donderdag is in het EP Christine Lagarde, directeur van de Europese Centrale Bank (ECB) te gast. De Europese Centrale Bank is bang dat de oplopende rente het economisch herstel in de kiem smoort.
Woensdag is het EP-seminar „The disinformation dilemma: How to respond and regulate without undermining democracry?”: debat tussen Europarlementariërs en experts over hoe desinformatie de democratie ondermijnt.
En op de eerstvolgende EU-Top op 25 maart, weer fysiek in Brussel(!), zullen EU-leiders concreter praten over het „invoeren van een nieuwe belasting op Big Tech-bedrijven”, meldt nieuwssite Politico die de voorlopige conclusies na EU-ambassadeursoverleg al onder ogen kreeg. |
|
|
|
| Wil je, met de verkiezingen in aantocht, ook alles weten over de Háágse politiek? Onze collega’s Rik Rutten en Wouter van Loon zetten iedere dag hun wekker extra vroeg en praten je om 9.00 uur bij. Meld je hier gratis aan voor De Haagse Stemming. |
|
|
|
| Vorige week misschien gemist | | • | De EU en het Verenigd Koninkrijk beginnen moeizaam aan het post-Brexit-tijdperk. Onstuimige besluiten en uitlatingen uit Brussel worden dankbaar aangegrepen door Londen om de aandacht af te leiden van eigen problemen, schrijft collega Clara van de Wiel. |
| | • | Centrale banken moeten ‘Bidens beest’ trachten te temmen. Het gigantische Amerikaanse steunpakket van 1.900 miljard dollar dat woensdag werd aangenomen door het Congres, resoneert in de hele wereldeconomie. Ook in Europa. ECB en Federal Reserve krijgen het moeilijk, constateren Mark Beunderman en Maarten Schinkel. |
| | • | De Groenen stevenen af op hun derde termijn in auto-deelstaat Baden-Württemberg. De band tussen de auto-industrie en partijleider Winfried Kretschmann is goed – maar jonge klimaatactivisten missen ambitie, schrijft Nynke van Verschuer. |
| | • | China is in de ruimte aan een flinke opmars bezig, signaleert Michel Kerres. Een gezamenlijke maanbasis met Rusland is het nieuwste project. |
| |
|
|
|
|
| Caroline de Gruyter | | Wegduiken voor 'Europa' | | Louis Theroux, de documentairemaker, zei een keer dat hij, als er een olifant in de kamer is, zin heeft om het beest „aan iedereen voor te stellen. Soms is dat behoorlijk grappig”. Zo gaat het nu met de Europese olifant, schrijft Caroline de Gruyter. Geef hem een hashtag en hij banjert zo de kamer uit. |
|
|
| | | Luuk van Middelaar | | Waar is het EU-debat? | | De crises rond euro, buitengrenzen en Brexit maakten zonneklaar dat Nederlandse werkgelegenheid of veiligheid staan of vallen met die in de EU als geheel. Toch blijft de spagaat in het binnenlandse debat groot, schrijft Luuk van Middelaar. Rutte houdt nu wel Europa-redes in Straatsburg, Berlijn en Zürich, maar in Den Haag hoedt hij zich ervoor. |
|
|
|
|---|
|
|
|
|
|
