Brexit-deadlines blijven voorbij suizen
| Goedemorgen! De laatste maand van het rampjaar 2020 wordt voor Brussel zeker geen rustige finale. Met 31 dagen tot de start van de nieuwe meerjarenbegroting volharden Polen en Hongarije alleen maar in hun blokkade daarvan, vanwege de daarin opgenomen rechtsstaattoets. Ondertussen schuifelen de Brexit-onderhandelingen ook steeds verder naar de rand van het ravijn. Wordt dit dan eindelijk écht de week van de waarheid? |
| OH WAT EEN JAAR: Ongetwijfeld had Ursula von der Leyen zich de eerste verjaardag van haar termijn als Commissievoorzitter anders voorgesteld. Begin maart vierde ze nog feestelijk de eerste honderd dagen, waarin ze net een spervuur aan strategieën en actieplannen had gepresenteerd. „Ik dacht dat het toen rustiger zou worden”, vertelde ze deze zomer aan journalisten. Maar vanaf dag 101 stond alles in het teken van het bestrijden van de coronacrisis. Over ‘VDL’ oordelen ambtenaren en diplomaten vooralsnog mild. Haar controledrang en neiging tot micromanagen wekt veel irritatie, net als het kleine groepje waarmee ze zich voortdurend omringt. Maar er klinkt in Brussel ook bewondering, voor hoe ze zich door dit rampjaar heeft heengeslagen, en voor haar onvermoeibaarheid en kennis op detailniveau. Voorlopig krijgt ze van de meesten een ruime voldoende. |
|
|
|
| DIEPER EN DIEPER: Haar eerste verjaardag wordt in elk geval gevierd in crisissfeer. Vorige week waren er in Brussel nog steeds mensen die dachten dat de begrotingsrel stilletjes zou worden opgelost. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas sprak openlijkover de „paar dagen” die nodig zouden zijn. Afgelopen donderdag was voor die optimisten een ruwe ontwaking. In een gezamenlijke verklaring groeven premiers Viktor Orbán en Mateusz Morawiecki van respectievelijk Hongarije en Polen zich alleen maar verder in. De voorbije weken klonken diplomaten vooral hoopvol over het scenario Polen van Hongarije los te weken, en de druk zo te kunnen verhogen. Maar, zo verklaarden de heren donderdag: „Noch Polen, noch Hongarije zal enig voorstel accepteren dat onacceptabel is voor de ander.” En dieper: Dit weekend deed een adviseur van Orbán er in een opiniestuk overigens nog een schepje bovenop. Szilard Demeter, tevens museumdirecteur, schreef dat Europa de „gaskamer” van de „liberale Führer” George Soros was. Na geschokte reacties erkende de man zondag dat de Holocaust-vergelijking misschien niet het best gekozen was. |
|
|
|
| VERWACHTINGSMANAGEMENT: Hoe dan ook zijn de vooruitzichten op een snelle oplossing somber. Volgende week donderdag komen regeringsleiders naar Brussel voor een topontmoeting, maar inmiddels zijn er voldoende zwartkijkers die vrezen dat zelfs dan geen uitweg kan worden gevonden. Volgende week maandag zou de begroting voor volgend jaar in elk geval moeten worden afgerond, waardoor het nu eigenlijk al zeker is dat EU-geld volgende maand niet zal stromen zoals gepland. See you in court: Wat zijn de mogelijke oplossingen? Heel voorzichtig hoor je in Brussel wat geitenpaadjes rondgaan. Eentje is bijvoorbeeld een extra toets door het Europees Hof van Justitie, om te garanderen dat het gewraakte mechanisme juridisch in orde is. Ook VDL hintte daarnaar, toen ze vorige week opriep het mechanisme te laten „onderzoeken tot in het laatste detail”. Maar, zegt hoogleraar Laurent Pech die ik ernaar vroeg, „dat is stating the obvious, want natuurlijk kan iedereen alles laten toetsen door het Hof.” Toch zou een gang naar de rechter voor de twee dwarsliggers een gewenst uitstel kunnen bieden, voor Orbán bijvoorbeeld tot ná de Hongaarse verkiezingen in 2022. Maar, erkent iedereen: dat wat mooie woorden en uitstel deze crisis gaan oplossen blijft bijzonder onwaarschijnlijk. |
|
|
|
| FALEND LICHT: Over de vraag waarom de EU er niet in slaagde de rechtsstaatrot in Oost-Europa tegen te gaan zijn boeken volgeschreven, maar de analyse van de Bulgaar Ivan Krastev was de afgelopen jaren een van de scherpste. In zijn boek Falend Licht beschreef hij hoe teleurstelling over verbroken beloftes voeding gaf aan ressentiment, maar vooral hoe landen er genoeg van kregen tevergeefs West-Europa te moeten imiteren. Kan die analyse de EU nu helpen? Opvallend: deze dinsdag geeft Krastev de key-note tijdens een informeel video-overleg van ministers van Europese Zaken. NB: Morgen stemt de Tweede Kamer over een motie van D66/CDA/GroenLinks die de regering opdraagt een onderzoek én voorbereiding te starten naar het zelf voor de Europese rechter slepen van Polen om het uitkleden van de onafhankelijke rechtsspraak. |
|
|
|
DEFINITELY MAYBE: Het citaat is van Douglas Adams, auteur van The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy: „Ik hou van deadlines. Ik ben dol op het suizende geluid dat ze maken als ze voorbij vliegen.” In Brussel klonk het gesuis de afgelopen weken haast onophoudelijk. Maar met nog een maand te gaan tot de échte deadline nam de onrust en frustratie de afgelopen dagen wel exponentieel toe. Voordat hij (wéér) naar Londen vertrok, vertelde EU-onderhandelaar Michel Barnier aan Europarlementariërs vrijdag dat hij het nog een paar dagen een kans zou geven. Langer doorpraten zou de tijd om een eventueel akkoord grondig door te pluizen te kort maken. Bovendien moeten ook de voorbereidingen voor een No Deal inmiddels serieus worden klaargezet.
Fishy things: Betekent dat dat we deze week eindelijk absolute duidelijkheid krijgen? Dat toch weer niet. Maar dat het Brexit-vuurwerk nog wat zichtbaarder wordt wel. En dit keer niet alleen aan Britse zijde, maar ook aan Europese kant. Tijdens de videoconferentie van regeringsleiders twee weken geleden vroegen onder andere premier Rutte en de Belgische premier Alexander de Croo al om het openlijk publiceren van de noodmaatregelen die de EU klaar heeft staan voor een No Deal. EU-ambtenaren vrezen inmiddels serieus dat er snel scheurtjes gaan ontstaan in het Europese blok. Bijvoorbeeld als het gaat om visserij, een onderwerp waarover Barnier vrijdag al met Europese ministers overlegde. Het moment waarop Europa zijn kaarten op tafel moet leggen nadert, en daarmee ook de kans op belangenconflicten. |
|
|
|
| Caroline de Gruyter | | Intussen, in Lugano | | Terwijl Nederland zich vermaakte met het spektakel rond FVD, werd in Zwitserland een aanslag gepleegd die laat zien welke dreiging Europa te wachten staat. Caroline de Gruyter vreest de ‘lone wolfs’, die de Europese vrijheiden onder druk zullen zetten. „Overal zullen wetten worden aangescherpt. In Europa, waar burgers maximale bescherming eisen van de staat, maar op hun achterste benen staan als hun vrijheid wordt aangetast, wordt dit heel moeilijk.” |
|
|
| | | Luuk van Middelaar | | Terug naar de Pax Americana kan niet meer | | Het Amerikaanse volk wil - ook onder president Biden - niet langer de kosten van internationaal leiderschap dragen. Dat confronteert Europa met vragen, schrijft Luuk van Middelaar. „Dienen de bondgenootschappen die Biden & Blinken weer willen stutten de liberale orde of de Amerikaanse macht? Met dat eerste doen we graag mee, maar als we het tweede vermoeden is het beter om dat hardop te zeggen – en eigen keuzes te maken.” |
|
|
|
|---|
|
|
|
|
|
