1. Odyssey Momentum. Future Affairs-lezer Rutger van Zuidam bouwde bijvoorbeeld bovenstaande nieuwe digitale ruimte voor wereldwijde samenwerking: Momentum, waarin afgelopen weekend, bij de lancering, meer dan 1.600 mensen, bedrijven, overheidsinstellingen en universiteiten tegelijkertijd samen hebben gewerkt aan het oplossen van vraagstukken zoals de energietransitie. Hij noemt het een online mass collaboration arena. Het is een game-achtige omgeving waar je doorheen kunt vliegen, verschillende ruimtes in en uit kunt gaan, elkaar kunt ontmoeten en digitaal kunt samenwerken in teamverband.

Het Londense Space Popular bouwde voor een architectuurcongres onderstaande innovatieve digitale ontmoetingsplaats, geïnspireerd door de straten van Barcelona.

3. Serendipiteit.  Interessant, maar wat ik zelf wel merk bij zowel de digitale vergaderingen als de online-events waar ik zelf bij ben geweest: de toevalligheid is weg, de onverwachte ontmoeting, het niet-gescripte debat, het snelle koffieautomaatgesprek. Alles is nu geregeld, voorspelbaar. Misschien dat nieuwe platforms waarop de kantooromgeving wordt nagebootst zoals Gather, of digitale whiteboards als Miro, iets van die serendipiteit kunnen terugbrengen. Maar ik betwijfel het. 

Een van mijn favoriete columnisten, Janan Ganesh, ziet dat verlies van rommeligheid en toeval bij bijna alle digitale gesprekken: we dreigen volgens hem bovendien de edele kunst van het onderbreken te verliezen. 

4. Digitale lopendebandwerkers. Collega Ykje Vriesinga schreef een mooi stuk over hoe digitale samenkomsten nooit de fysieke ontmoeting helemaal zullen vervangen. Sterker: zonder regelmatig fysiek contact dreigen we allemaal een nieuw soort digitale lopendebandwerkers te worden. 

• Future Affairs-lezer Ella Hafermalz (universitair hoofddocent VU) deed met haar collega Kai Riemer onderzoek naar hoe digitale middelen kunnen helpen om veilige, backstage-achtige ruimtes te scheppen voor informeel overleg tussen collega's die op afstand samenwerken.

5. Hybride ruimtes. Zelf geloof ik het meest in mengvormen van digitaal en fysiek, hybride ruimtes. Een zaaltje met een al dan niet beperkt aantal mensen, verrijkt met digitale middelen zoals virtual collaboration tools, en toegankelijk voor een digitaal publiek. Het beste van twee werelden: schaalbaar én intiem. Future Affairs-lezer Wassili Bertoen (directeur Deloitte Center for the Edge) organiseerde bijvoorbeeld bovenstaand event waarbij een fysieke locatie in een digitale omgeving gemixt wordt, en waarbij je de avatars van andere aanwezigheden in een soort arena kan zien. Ik was erbij en het werkte verrassend goed.

Misschien kunnen virtual reality en augmented reality dat soort conferenties een handje helpen, al is daar nog wel veel werk aan de winkel om het echt goed te laten werken. Allerlei grote techbedrijven zoals Amazon, Nvidia en Microsoft werken versneld aan dit soort platforms.

• Dat kan wel eens grotere veranderingen in gang zetten dan we nu nog zien. Bill Gates verwacht dat na de pandemie de helft van het zakelijke reisverkeer niet meer zal terugkomen.
• Maar... na het goede vaccin-nieuws daalden aandelen van Zoom en andere digitale diensten hard, en stegen die van luchtvaartmaatschappijen juist.

De toekomst van mobiliteit na corona: nooit meer dringen in de ochtendspits? 

Het einde van de brandstofmotor is in zicht.

Onbehaarde Apen-podcast over het cutting edge onderzoek naar het ego, het zelf, en virtual reality.

Interview met Cambridge Analytica-klokkenluider Chris Wiley: 'Indoctrinatie, mogelijk gemaakt door Facebook'.

Uber mág medewerkers in Nederland helemaal niet zomaar ontslaan.

Hoe het leger zijn eigen bevolking in de gaten houdt. 

Politie koopt meer drones en gaat ze ook breder inzetten. 

Tips? Graag per mail of via m'n LinkedIn. Je kunt me daar ook volgen voor wekelijkse updates.

Hoogleraar organisatieverandering Woody van Olffen (Tilburg University) heeft een reeks beschouwingen op de coronacrisis samengevat in een webcollege van 40 minuten, Change in times of corona.  

Partner Maurice Fransen en zijn collega's bij Deloitte, SAS en het Erasmus MC bouwden een model op basis van AI om betere keuzes te maken in Covid-zorg. 

Directeur Valerie Frissen en haar collega's van SIDN organiseren op 26 november het online-event SIDN Inspire over de invloed van corona op economie, digitale infrastructuur en cybersecurity. 

Mode-onderzoeker Rosa Scholtens maakte een podcastserie over de toekomst van duurzame kleding.  

Technologie-onderzoekers Lauren Waardenburg, prof. Marleen Huysman en Marlous Agterberg van de VU presenteren volgende week hun boek S.L.I.M. managen van AI in de praktijk, hoe organisaties slimme technologie implementeren op het digitale symposium Artificial Intelligence in de praktijk op dinsdag 24 november. 

'Psychosoof' Wilfred Leonardo Bastiani publiceerde zijn boek Intuïtie en intrinsieke innovatie.

Biohacker Peter Joosten heeft een lijst met boekentips opgesteld over technologie en sciencefiction. 

Contentdirecteur Laurence van Elegem van adviesbureau Nexxworks schreef een stuk over het verband tussen Plato en de technologische revolutie.

En een leuk nieuwtje voor mezelf. Ik sta dit jaar in de lijst van 20 Top Voices van LinkedIn. Hier is de hele lijst te zien.