Dit is week 2 van de nieuwe president
NRCAmerika
Abonneer nu
Dinsdag 2 februari 2021
nrc.nl/amerika
door
Merijn de Waal
Ontwikkel jezelf met NRC.
Vanaf € 2,- per week word je abonnee en krijg je onbeperkt toegang tot betrouwbare journalistiek.

Goedemiddag,

Biden blijft vaart maken met zijn herstelwerk na vier jaar Trump, terwijl de oppositiepartij deze week worstelt met de koers die ze inslaat.

EEN LAWINE AAN DECRETEN. Ook in Bidens tweede week als president bleven de presidentiële besluiten het Oval Office uitvliegen. Meer aandacht voor rassengelijkheid, geen mondiaal anti-abortusbeleid, grotere vakbondsmacht op weg naar een hoger minimumloon, protectionisme bij overheidsaanbestedingen, meer elektrische auto’s en minder fossiele energie, officieel respect voor de wetenschap: de meest uiteenlopende Democratische wensen werden in executive orders, presidentiële memo’s en proclamaties gegoten.

Net als de besluitenlawine in zijn eerste week wiste Biden zo enkele van Trumps meest omstreden beleidsdaden uit. Dat leidde – uiteraard – tot kritiek van Republikeinen. Dat Biden gelijk al unilateraal een radicaal-linkse agenda uitvoert, terwijl hij in de campagne ‘unity’ en ‘bipartisanship’ beloofde. En hoewel Biden in zijn eerste twee weken inderdaad meer van dit type solistische besluiten neemt dan voorgangers, zo radicaal zijn de meeste nou ook weer niet.

Een concreet voorbeeld: Biden laat federale gevangenissen voorlopig geen nieuwe contracten meer aangaan met particuliere detentiebedrijven. De privatisering van het gevangeniswezen heeft er in de VS (mede) toe geleid dat heel veel mensen heel lang vastzitten. Gevangenisbedrijven deden namelijk aan klantenbinding door te lobbyen voor hard straffen, bijvoorbeeld bij relatief lichte drugsvergrijpen. Dat leidde tot een ‘intensieve menshouderij’ die mensen van kleur bovengemiddeld hard treft, die levens verwoest, de overheid miljarden kost en de criminaliteit niet oplost. De VS komen al jaren terug van deze uitwas. Zelfs Trump maakte werk van gevangenishervorming. Maar de bedrijven vonden de afgelopen jaren een nieuw cynisch verdienmodel: langdurig opsluiten van illegalen en asielzoekers (ik schreef er vorig jaar in New Mexico deze reportage over). Aan die geprivatiseerde migrantendetentie raakt Bidens decreet niet.

Het voorbeeld is illustratief voor meer van zijn beleidsdaden. Ze zijn relatief gematigd en worden vaak breed gedragen in de samenleving. Het gaat om groot achterstallig onderhoud, dat het door Republikeinen gedomineerde Washington de afgelopen jaren liet liggen. De progressieve website FiveThirtyEight peilde de populariteit van Bidens eerste  besluiten. Daaruit blijkt dat ze bijna allemaal gesteund worden door een grote meerderheid van de ondervraagden. Lees: vele krijgen ook de steun van een flinke minderheid (of zelfs een krappe meerderheid) van Republikeinse kiezers. Zo bezien lost Biden zijn belofte van unity wel degelijk in. 

EEN NIEUW OCCUPY WALL STREET. Maar zoals wel vaker heeft Washington zijn eigen werkelijkheid. Daar verzet de Republikeinse partijleiding zich bijvoorbeeld tegen het nieuwe coronasteunpakket van 1.900 miljard dollar dat Biden wil. Ook dit voornemen is relatief populair onder kiezers van beide partijen. (Wie wil er nu niet een overheidscheque van 1.400 dollar op de mat vinden?). Maar de Republikeinen, die onder Trump de staatsschuld en het begrotingstekort torenhoog lieten oplopen, hebben in de oppositie hun fiscale discipline plots hervonden en willen nu zuinig zijn.

Biden is bereid te onderhandelen, maar niet eindeloos. „Ik zou het coronahulppakket graag met Republikeinse steun laten aannemen, als we die krijgen”, zei hij tijdens een bezoek aan gewonde militairen in het Walter Reed-ziekenhuis. „Maar het steunpakket moet wel worden aangenomen. Geen mitsen en maren enzo.” Ook zijn woordvoerder Jan Psaki was helder: „Dit is de democratie aan het werk”, ofwel: we kunnen nog wat onderhandelen over het precieze bedrag, maar wij hebben de meerderheid nu.

Deze onderhandelingen, onder meer met tien gematigde Republikeinse senatoren, vinden plaats tegen de achtergrond van een nogal curieuze ontwikkeling op de aandelenmarkten. Daar hebben hordes kleine beleggers, die zich organiseren via het sociale medium Reddit, de aanval geopend op hedgefunds. Die laatste zijn institutionele beleggers die speculeren op het verder instorten van kwakkelende bedrijven – ‘short gaan’ in jargon. De kleine, vaak piepjonge beleggers kopen die zwakke aandelen nu plots, bijvoorbeeld van spelletjeswinkel GameStop. Daarmee drijven ze de koers onverwacht op, wat de hedgefunds miljarden kost.

De praktijk is in principe legaal en appelleert aan een breed gedeeld anti-groot-geld-sentiment. Dit leeft al sinds de kredietcrisis, maar is weer opgeflakkerd in de coronarecessie, waarin de beurzen in weerwil van rampspoed in de echte economie record na record blijven breken. De georganiseerde ‘short selling squeeze’ is een soort Occupy Wall Street, maar dan niet via pleinbezettingen, maar via het scherm van je beleggingsapp. De ‘masters of the universe’ worden gepakt via hun eigen trucjes.

Dus je hoeft geen verstokt marxist te zijn om te genieten van een hedgefundsmanager als Leon Cooperman, die op zakenzender CNBC in grote verontwaardiging ontstak over deze aanval. Die verklaarde hij uit het feit dat mensen in deze recessie maar een beetje werkloos thuis zitten en met hun overheidssteun commissievrij gaan zitten gokken op de beurs.  „Het gaat alleen maar om rijke mensen pakken, en ik vind dat ik ongepast. We moeten allemaal samenwerken en hier doorheen komen”, jammerde de man met een geschat vermogen van 2,5 miljard dollar. En hoewel de regering-Biden op een gegeven moment misschien zal ingrijpen tegen de GameStop-revolte, kan het nu oplevende antikapitalistisch sentiment zijn coronasteunplan helpen.

DE REPUBLIKEINSE BURGEROORLOG. Volgende week gaat het impeachment-proces tegen oud-president Trump verder in de Senaat. Vorige week schreef ik hier al dat het me sterk leek dat er 17 Republikeinse senatoren bereid zullen om hem te veroordelen (en zo uit te sluiten van herverkiezing). De afgelopen dagen werd nog beter duidelijker hoe groot Trumps greep blijft op de partij. Zo ging Kevin McCarthy, de Republikeinse fractievoorzitter in het Huis, in Mar-a-Lago op audiëntie om steun te vragen van Trump (zie de foto boven).

Die steun van Trump heeft de partij extra hard nodig, nu grote bedrijven en topdonateurs in reactie op de Capitool-bestorming (voorlopig) geen geld meer doneren. Microdonaties van kiezers zijn nog belangrijker geworden – en niemand is beter die te werven dan de ex-president. Zo zal het deze week veel gaan over het omstreden in QAnon-gelovende congreslid Marjorie Taylor Greene en haar plaats in de partij. Zij geniet echter Trumps onvoorwaardelijke steun, en haalt daarom naast veel media-aandacht, ook heel veel geld binnen.

Het is voor Republikeinse senatoren, kortom, politiek zeer riskant om de ex-president te veroordelen. Uit wraak zou Trump namelijk hem wél loyale kandidaten kunnen gaan steunen die deze ‘verraders’ bij de voorverkiezingen voor 2022 uitdagen. De nog altijd populaire ex-president lijkt de interne partijstrijd dus te gaan winnen.

Maar komen er daardoor in allerlei staten trumpisten op het kiesbiljet, dan kleeft daaraan óók een levensgroot risico voor de partij, legt dit slimme stuk in de conservatieve National Journal uit. Primaries worden namelijk beslist door een veel radicaler type kiezer dan de uiteindelijke echte verkiezing. Zeker in swing states kan een trumpiaanse kandidaat misschien wel met gemak de primary winnen; om vervolgens de Democraten te verslaan is een gematigde kandidaat kansrijker. Deze onmogelijke keuze kan gaan opspelen bij cruciale Senaatsraces in Arizona, Wisconsin, North Carolina, Georgia en Pennsylvania.

Verder lezen over de Verenigde Staten...
Fijne middag nog. Heb je nieuws of commentaar? Mail me op [email protected].

Deze mail is verzonden naar [email protected]. Stuur deze mail vooral door naar vrienden. Zij kunnen zich vervolgens hier aanmelden.
Bekijk de webversie van deze nieuwsbrief. Beheer je instellingen voor de nieuwsbrief. (Hier kun je afmelden).
Deel deze nieuwsbrief TwitterFacebookLinkedInWhatsapp
NRC