[ direct naar onze website ]

- Nieuwsbrief Januari 2025 -

Beste mensen,
dank voor jullie betrokkenheid bij onze activiteiten van het afgelopen jaar, dat toch in heel veel opzichten een bijzonder jaar was: leerzaam door de bijzondere weersomstandigheden en de gevolgen daarvan, onder andere in onze (moes)tuinen.
Dit nieuwe jaar zal ook zeker zo zijn uitdagingen hebben en we wensen jullie alle voorspoed en vervulling toe die je daarbij nodig hebt. Jaren geleden begon ik Taco Blom al te citeren, die ons/jullie aanmoedigde met: "ga je eigen eten verbouwen, ga je eigen eten verbouwen". En als ik naar de stijgende prijzen en de dalende kwaliteit van het aanbod in de winkels kijk, kan ik me niet voorstellen dat je dat niet gedaan hebt. Dan heb je ook gemerkt dat het nog niet zo makkelijk was afgelopen jaar. Je had misschien het gevoel dat je -vooral in de eerste helft van het jaar- niet veel verder kwam dan een verdienstelijke poging slakken te voeren.
We zullen, als we ons elkaar willen kunnen blijven/gaan voeden, dieper moeten gaan in het begrijpen en aanvoelen van de natuur, hoe zij echt werkt en hoe wij haar kunnen verleiden ons met supergezond eten te voeden. We zullen haar daarbij moeten helpen. We zullen de belemmeringen die we voor haar opgeworpen hebben weg moeten halen. Dus geen gif meer, niet te veel exoten, de bodem en het bodemleven respecteren, en de rol en betekenis van water echt gaan begrijpen.
Je zag het al aankomen: onze cursussen en opleidingen zijn bedoeld om daar bij te helpen. We bieden daarin vooral veel praktische informatie en helpen je dat te toetsen en afstemmen op je eigen projecten. Maar het gaat ook over het ontwikkelen van een zekere fijngevoeligheid voor dit alles. Hieronder een bericht van Taco Blom en partner Nicole Smets als een lichtend voorbeeld.

Menno Swaak
Permacultuurcentrum Den Haag

Voor ons is 2025 het jaar van de Toverhazelaar

Een struik die niet woekert maar rustig doorgroeit
Die in de donkerste dagen tot bloei komt.
Die ons zowel mentaal als fysiek versterkt
De versterking komt van binnen uit.

Taco en Nicole

Inhoud:‍

30 jaar Permacultuur‍

Zo'n 60 jaar geleden hoorde ik voor het eerst van biologische landbouw, zo'n 45 jaar geleden raakte ik vertrouwd met natuurvoeding, macrobiotiek en kort daarna hoorde ik van Masanobu Fukuoka en zijn natural farming. Ruim 30 jaar geleden belandde ik op een plek waar aan Permacultuur werd gedaan. Het was de plek waar in 1992 Permacultuur Nederland binnenkwam en een permacultuurtuin was ontworpen en aangelegd: De Voorde in het noorden van Limburg.
Declan Kennedy, een groede vriend, leerling en assistent van Bill Mollison, verspreidde deze toen vrij nieuwe methode naar vele landen van Europa. Uit de PDC (Permacultuur Design Course) die daar plaatsvond zijn een aantal projecten voortgekomen en de meest noemenswaardige is wellicht de ecologische wijk Eva Lanxmeer in Culemborg.
Declans verhaal over zijn contacten en samenwerking met Bill Moliisen is lezenswaard. Een paar weken geleden brachten twee mensen, die bij De Voorde betrokken waren, een bezoek aan Eetbaar Park. Van de misschien tien opmerkingen, die mijn denken en visie bepalend beïnvloed hebben, was die van tuinman Paul, die in een rondleiding door de tuin aangaf dat slechts een dun laagje van misschien 40 cm van het aardoppervlak een groot deel van het leven op aarde draagt.
Ik heb daar niet heel veel geleerd over Permacultuur, maar ben daar wel de tuin gaan waarderen door wat het voor goeds deed voor de gewassen die daar groeiden en voor de mensen die daar werkten.
Pas in 2004, terug in Den Haag, kreeg ik weer belangstelling voor nu stadslandbouw. En toen kwam op een gegeven moment Job Suiker langs en hij had een PDC in Engeland gevolgd bij Patrick Whitefield. Boeren en burger relaties waren voor ons belangrijk en ook stadslandbouw. In 2008 besloten we te focussen op Permacultuur en gingen op zoek naar permacultuurdocenten. En zo kwamen we op het spoor van Ishi Crosby en Taco Blom. En al snel hadden we een eerste introductie met hen georganiseerd en niet veel later een eerste Jaaropleiding.
Nu, ruim dertig jaar later en tientallen Jaaropleidingen en honderden en honderden cursisten, denk ik wel eens "wat wil ik nog meer met Permacultuur, voor mezelf dus". En dan antwoord ik wel eens met "later als ik groot ben wil ik ergens buiten een stukje tuin van enkele honderden vierkante meters tot een eetbaar paradijsje maken.
Dan hoop ik dat de permacultuur beweging in en om Den Haag zich goed georganiseerd heeft en een inspirerende rol speelt in de uitdagende voedseltransitie waar we nu in beland zijn. In dat traject is het nodig dat er enkele mensen opstaan, die daarin een sleutelpositie willen innemen.

Menno Swaak, Permacultuurcentrum Den Haag

Hieronder enkele linkjes naar de hierboven genoemde projecten en personen:
Declan Kennedy [ klik hier in Duits ] [ klik hier naar Engels ]
Ecowijk Eva Lanxmeer [ klik hier ]
Arland Swaak [ klik hier ]

OPLEIDINGEN, CURSUSSEN EN WORKSHOPS

Het komende seizoen begint met een introductie-avond op locatie in Eetbaar Park, die ook online te volgen is. We vertellen over de opzet en inhoud van de nieuwe Permacultuur Jaaropleiding en de Vervolgopleidingen, die we gepland hebben en ook is er aandacht voor de Voedselbosrand cursus.
De belangstelling voor de nieuwe Jaaropleiding is am zodanig dat we nu al weten dat die door zal kunnen gaan.
Heb je bij ons een Jaaropleiding gevolgd of beschik je over voldoende kennis en ervaring elders opgedaan, dan kan je verder in onze Permacultuur Vervolgopleiding. Deze intensieve training vindt plaats op verschillende locaties, waardoor je veel meer leert over de verschillende bodems, landschapstypen en de plantengemeenschappen die daarbij horen.
Er is steeds meer vraag naar boeren en tuinders met (enige) ervaring en kennis. Verschillende oud-cursisten hebben hun weg gevonden naar een betaalde functie op een boerderij, tuinderij of voedselbos. Maar ook bij (semie)overheden, welzijnsorganisaties, gezondheidszorg en meer.
En - die mogen we ook niet vergeten te noemen - de mensen die hun eigen bedrijf hebben opgezet. Organisaties als Land van Ons, Lenteland en Herenboeren zijn ook op zoek naar enthousiaste, bekwame beheerders.
Heb je de Vervolgopleiding gevolgd of ga je die nu volgen, dan is er nu ook de Docenten Module, waarmee je voorbereid wordt op lesgeven en voorlichting.

Een nieuwe 'Permacultuur Jaaropleiding' hebben we gepland voor eind januari voor wie serieus aan de slag wil met een permacultuurproject of - en dat zien we ook steeds meer - de kennis, inzichten en mogelijkheden van Permacultuur willen toepassen in hun leven en werk.
De workshop die we organiseren zijn deels al jaren een vast onderdeel en sommige zijn dan ook snel volgeboekt.
Mocht je meer specifieke informatie willen kan dat op een tuinwerkdag of per e-mail.

Permacultuur DOE-week in de Dordogne

zaterdag 21 - zaterdag 28 juni 2025
met Taco Blom en Nicole Smets

Een week met veel praktijk op een Permacultuurproject van een halve hectare in de Dordogne in Frankrijk.
Het is een DOE-vakantie met theorie, praktijk en genieten.

Rode draad deze week is een Gezonde Leefstijl. Gezondheid komt iedere dag terug als thema met bijvoorbeeld het eten.

Dan de praktijk: er zijn talloze apparaten, instrumenten, constructies, die we in en om ons huis en tuinen kunnen gebruiken en die ons leven en werken iets makkelijker maken. Denk aan bijvoorbeeld een zonnedroger, een zonnekoker, een hooikist, waterzuivering met een rietveld, werken met landmeetgereedschap, een natuurlijke zwemvijver en aanleg van een groentetuin vanaf het begin.
Allemaal dingen die je zelf kunt leren maken en die bij gebruik geen of bijna geen energie vragen en het milieu dus minimaal belasten.

Op het terrein zijn een moestuin, een voedselbos in ontwikkeling en een 'eetbare' zwemvijver.
Het wordt een leerzame week, maar ook een week om te genieten van de tuin en ook het heerlijke, gezonde eten dat daar geproduceerd wordt.

WETENSWAARDIGHEDEN

Een‍ keuze uit regionaal of nationaal nieuws, aanbod, oproepen of anderszins. De keuze wordt mede bepaald door het belang dat we er aan hechten, maar in de meeste gevallen ook omdat er (oud)cursisten als initiatiefnemers bij betrokken zijn. Zoals WIJdehorst, Pluk!, Lenteland en meer.

Online consulten Taco

Taco krijgt vaak het verzoek om bestaande projecten te adviseren. Omdat een bezoek van Taco niet altijd mogelijk is vanwege beschikbare tijd en afstand, bieden we nu de mogelijkheid om hem online te consulteren. Dat kan dan gaan om een nieuw of bestaand ontwerp of om specifieke problemen of uitdagingen op het project.
Je kan je voorbereiden door tekeningen en foto's tevoren te uploaden. Ook is het belangrijk informatie over de grootte van het perceel en het type bodem (belangrijk!) aan te geven.
Het consult vindt plaats online met Zoom. We hebben daarbij de mogelijkheid om de aangeleverde foto's en tekeningen op het scherm weer te geven. Daarnaast is er ook een mogelijkheid om op dat moment tekeningen en schema's te maken. Je kunt met maximaal drie apparaten aan de sessie deelnemen.
Je krijgt na afloop een link naar de opname die we ervan maken.
Voor de sessie zelf is één uur uitgetrokken. In het kwartier ervoor kan de verbinding tot stand gebracht worden en getest.
Elke dinsdagavond bieden we twee keer een tijdslot: om 19.00 uur en om 20.30 uur. Een sessie is tot 6 weken van tevoren te boeken.
[ Lees meer... ]

Tuinderij WIJdehorst

Uit hun website: "Wij – en misschien ook jij – houden van lokaal, gezond en duurzaam voedsel. Nu hebben we de kans om hiervoor een unieke plek te creëren, en jij kunt daar deel van uitmaken! Bouw samen met ons aan de gastvrije en regeneratieve tuinderij WIJdehorst.

Word mede-eigenaar

Help mee en investeer in gezond voedsel en een duurzame toekomst!
Je kunt meedoen door te investeren. Dat kan al vanaf 500 euro. Zodra je investeert, help je ons om onze doelen te behalen, word je mede-eigenaar van WIJdehorst én help je de transitie naar regeneratieve landbouw te versnellen.
Onze missie met WIJdehorst is om onze lokale gemeenschap blij te maken door een gastvrije plek te creëren waar we gezonde producten telen in samenwerking met de natuur. We richten ons op drie pijlers:
Gezond en duurzaam eten: We bieden de lokale gemeenschap gifvrij en gezond voedsel, direct van het land naar de tafel.
Gemeenschapszin: WIJdehorst is een gastvrije plek waar onze lokale gemeenschap samenkomt om te recreëren, elkaar te ontmoeten en geïnspireerd te raken.
Natuurherstel en een veerkrachtig ecosysteem: We herstellen de bodem, slaan koolstof op, behouden water en stimuleren biodiversiteit.
Om onze doelen te behalen hebben we groeikapitaal nodig van 250.000,-, dit investeren we in onze verschillende bedrijfsactiviteiten: groente- en kruidentuin, bloemenpluktuin, kwekerij, voedselbos, winkel, theetuin, verhuurmogelijkheden en evenementenlocatie.
Ons plan is ambitieus: tegen 2027 willen we een winstgevende coöperatie zijn en verwachten we rendement te kunnen uitkeren. In 2028 voorzien we een omzet van ruim 550.000 euro. Op dat moment leveren we groenteabonnementen aan ruim 350 huishoudens, hebben we meer dan 750 bomen en struiken in ons voedselbos en bloeit er een veld van 2500 m² vol bloemen.
Wil je meer weten over onze plannen, wat het betekent om mede-eigenaar te worden en hoe jij kunt bijdragen?
Kijk dan op: https://wijdehorst.nl/word-mede-eigenaar/"

Lenteland - regeneratieve gemeenschaps boerderijen

Eerlijk voor boeren, gezond voor ons, goed voor de natuur. Hier zie je de nieuwste documentaire van Rik van der Linden, waarin hij de wereld van regeneratieve landbouw op de Lenteland-boerderijen laat zien.

De documentaire volgt vier Lenteland-boerderijen waar ondernemende boeren de omslag maken naar regeneratieve landbouw.
“In deze film zie je hoe een idee werkelijkheid wordt,” vertelt filmmaker Rik van der Linden. “Je ziet een duo dat hun comfortabele stadsleven verruilde voor leven op het platteland, om deze nieuwe weg in te slaan. Een ander stel boeren was al jaren actief in deze vorm van landbouw en kon met een nieuwe boerderij de plannen opschalen. Hun verhalen en die van de andere boeren laten zien dat verandering mogelijk is.”
Met deze documentaire hopen ze jou en anderen te inspireren, om zo de beweging naar regeneratieve landbouw groter te maken. Ze gaan de film vertonen op de Lentelandboerderijen en op lokale plekken door het land.
Permacultuurcentrum Den Haag wil een vertoning plannen vroeg in 2025.‍

Ons Eten Den Haag

Waarom Ons Eten?

Wij geloven dat een gezond, duurzaam en lokaal voedselsysteem een cruciale rol speelt in een leefbare stad en regio. Het zorgt ervoor dat mensen in verbinding staan met hun eten, met degene die hun eten maakt, met de aarde waar het uit groeit en met elkaar. Vandaaruit maakt men bewustere keuzes met oog op hun eigen leefkwaliteit, die van hun stad en daarbuiten. Door onze krachten te bundelen kunnen we de transitie naar een vitaal en lokaal voedselsysteem eigenhandig waarmaken.

Helpende handen gezocht door Coöperatie Ondergrond

In opdracht van de Gemeente Den Haag is door Coöperatie Ondergrond een ontwerp gemaakt voor een eetbare groenstrook van ca. 2500 m2 in Moerwijk, Den Haag. Naar aanleiding van de input die bij omwonenden en scholieren uit de buurt is opgehaald wordt deze plek omgevormd van een ‘vergeten plantsoen’ tot een plek met ruimte voor ontmoeting, wandelen, ontdekken en natuurlijk oogsten. Wat betreft de beplanting worden meerdere lagen aan meerjarige beplanting toegevoegd aan het aanwezige groen. Denk aan noten, fruitbomen, bessenstruiken en struiken met eetbare bloemen. De aanleg zal in week 3 en 4 van 2025 (vanaf 13 januari) plaats gaan vinden en hiervoor is Coöperatie Ondergrond op zoek naar nieuwe enthousiastelingen om mee samen te werken. Het gaat om werkzaamheden als licht grondwerk, opschonen, paaltjes aanbrengen en aanplanten. We zoeken hiervoor bij voorkeur zelfstandig werkende mensen (zzp) die graag volgens de principes van permacultuur te werk gaan uit Den Haag of omgeving. Lijkt dit je leuk of wil je meer informatie stuur dan een mailtje naar Maarten Epskamp via [email protected]. Wie weet tot ziens!.

Pluk! Den Haag

Van de website van Pluk!:
"Na 12 bijzondere jaren stopt Pluk! Den Haag zoals je het kent per 31 december 2024.

Dit geldt voor de lunchroom, de winkel en de tuinen zoals je van ons gewend bent. Maar ook andere activiteiten zoals bruiloften, kinderfeestjes en partijen zullen wij vanaf deze datum niet meer organiseren.

De locatie zal in 2025 ingevuld worden door Reakt, Parnassia Groep- de zorginstelling waar wij mee hebben samengewerkt. Hoe dat er precies uit gaat zien is nog niet duidelijk. Er wordt achter de schermen hard gewerkt!"

Als ik kijk naar de toekomst van Lokaal Voedsel dan is dat stukje grond, dus die tuinderij, van bijzonder belang. Eigenlijk hoop ik dat een groep burgers, mogelijk met hulp van bijvoorbeeld Ons Eten Den Haag, dit kan oppakken en veiligstellen voor de (nabije) toekomst.

Voedselmoeras - ontwikkelingen - vooruitzichten

Uit de nieuwsbrief: "Ons eerste seizoen op het grotere perceel in Oud Ade zit erop, en de lessen en ervaringen hebben ons alleen maar enthousiaster gemaakt voor wat komen gaat. Terwijl we terugblikken op een bijzonder jaar, kijken we ook met enthousiasme vooruit naar wat komen gaat.
In deze nieuwsbrief delen we hoogtepunten van afgelopen seizoen, onze plannen voor het volgende jaar én een oproep: wie sluit zich aan bij ons team?"
Met o.a.

Lees de hele nieuwsbrief

Zaden worden duurder - zaaien in januari en februari

Ook nu kan je zaaien, bijvoorbeeld spinazie en tuinbonen. We hebben deze en ook de zaden voor maart in voorraad.
Per 1 januari is de BTW voor zaden omhoog gegaan van 9% naar 21% en dat betekent dus prijsverhoging.
En ook nu - hartje winter - kan je nog/weer (voor)zaaien. Denk aan spinazie, zomerwortelen, tuinbonen, knolvenkel en natuurlijk ook kiemgroenten.

AGENDA‍

Activiteiten en Programma's op Eetbaar Park

zo 22 dec - workshop - Van Snoeien naar niet meer Snoeien

vr 10 jan - workshop - Teeltplan voor je 4-Seizoenen Groentetuin

zo 12 jan - lezing - Intro Permacultuur Opleiding en cursussen

zo 26 jan - start cursus - Permacultuur Jaaropleiding 2025 zo
zo 26 jan - start cursus - Vervolgopleiding Docenten Module

ma 27 jan - start cursus - Permacultuur Vervolgopleiding 2025
za 08 feb - workshop - Zelf Composteren

zo 09 feb - workshop - Zelfvoorzienend off grid
vr 21 feb - start cursus - Voedselbosrand, ook in Kleinere Tuinen

zo 28 feb - workshop - Van Snoeien naar niet meer Snoeien

za 15 mrt - workshop - Balkontuinieren
za 29 mrt - workshop - Balkontuinieren

za 21 jun - start - Permacultuur DOE-week in de Dordogne

PERMACULTUUR BOEKEN COLLECTIE

PERMACULTUUR BOEKEN COLLECTIE‍

Hieronder een greep uit de uitgebreide voorraad Engelse en Nederlandse boeken op het terrein van Permacultuur, Voedselbossen, Herstellende Landbouw, Natuurlijk Moestuinieren, ecologisch leven, bouwen en wonen, en wildplukken. Enkele nieuwe boeken krijgen wat extra aandacht: